Η μέρα της γιορτής του Αγίου Στεφάνου στο σπίτι μας, διέκοπτε το εορταστικό κλίμα των Χριστουγέννων. Η μάνα μου και η Θεία μου περίμεναν τη μέρα αυτή πως και πως για να κλάψουν. Χωρίς λυγμούς, γοερά και μόλις ακουγόταν ένα Απεραθίτικο μοιρολόι. Προσπαθούσα να αποκρυπτογραφήσω κάποιες λέξεις του μοιρολογιού: Γιάννης, Εγγλέζοι, συμμάχοι, φτωχοί, δίκια, ισότη, αίμα… Δεν μας άφηναν περιθώριο μάθουμε περισσότερα.
Όμως ο χρόνος τη μέρα του Αγίου Στεφάνου γύριζε στο Δεκέμβρη του 44. Γύριζε σε ένα στενό δρομάκι του Μεταξουργείου, εκεί που ένα εγγλέζικο τανκ θέριζε τον μεγάλο τους αδελφό.
Ήρεσέ ντου η ισότη
μα σκοτώθηκε α τσοι πρώτοι.
Που για τσοι φτωχοί πολέμα
μα πλερώθηκε με αίμα.
Οι Εγγλέζοι οι ρουφιάνοι
είντα κάμασι του Γιάννη.
Ήρθασι -ν- οι συμμαχοί μας
και σκοτώσαν το παιδί μας.
Δεν άργησε να μάθουμε την ιστορία του από τον πατέρα μου. Ο Θείος μας ο Γιάννης Κατεινάς, νέος δικηγόρος, Εαμίτης από τους ιδρυτές του ΕΑΜ Νάξου με πλούσια δράση αντίστασης και αλληλεγγύης, το Δεκέμβρη του 44 υπερασπιζόταν το λαό της Αθήνας από τους ταγματασφαλίτες και τους Εγγλέζους χωρίς να φοβάται το θάνατο που σπέρνανε τα τανκς.
Εφέτος πέρασαν 80 χρόνια από την στρατιωτική επέμβαση των Εγγλέζων στην Αθήνα το Δεκέμβρη του 1944. Εκείνα τα Χριστούγεννα που τα βρετανικά άρματα μάχης μπαίνουν στο κέντρο της Αθήνας θερίζοντας τα παλικάρια που αντιστέκονται.
Δυστυχώς κάτι που ετοιμάζαμε, για να τον τιμήσουμε ιδιαίτερα εφέτος, με την επίσης συγγενειά του Κατερίνα Μπουγιούκα (της Χάλκας), λόγω του απροσδόκητου χαμού της έμεινε ανεκπλήρωτο. Είχαμε ηχογραφήσει πριν 45 χρόνια τα μοιρολόγια για το χαμό του Γιάννη, με την καθοδήγηση και τη φωνή της Κατερίνας, στον σκοπό που συνέχισαν να τον μοιρολογούν οι συγγενείς του, δηλαδή στον σκοπό των Χάρκηδων. Ένα μέρος από την ηχογράφηση στο video της ανάρτησης. Το βιολί κλαίει από το δοξάρι ενός μαθητή Γυμνασίου, σήμερα καθηγητή του Εθνικού Ωδείου. Αφιέρωμα και στην Κατερίνα που έζησε και έφυγε με τις αξίες του Γιάννη.
Ο Μανώλης Γλέζος το 1966 ίδρυσε και αφιέρωσε στη μνήμη του Γιάννη Κατεινά το Λαογραφικό Μουσείο Απεράθου.
