Ήταν γνωστή η εξαγγελία της κυβέρνησης να υφαρπάξει το νερό και τις υποδομές ύδρευσης των Κυκλάδων, μέσα από την συγχώνευση των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης-αποχέτευσης στην ΕΥΔΑΠ Νήσων. Προχθές η κυβέρνηση έκανε πίσω στο θέμα της συγχώνευσης, αλλά κράτησε για το εαυτό της την οργάνωση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν με 250 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης. Ο υπουργός ΥΠΕΝ Θ. Σκυλακάκης δήλωσε ότι το κράτος δεν πρόκειται να εμπιστευθεί στους δήμους τα μεγάλα έργα ύδρευσης ύψους 250 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης.
Συγχρόνως στήθηκε στη Νάξο την Πέμπτη 21-11-2024, η φιέστα ίδρυσης του Ταμείου Απανθρακοποίησης των Ελληνικών Νησιών. Με σκηνικό λούνα παρκ κάτω από τον Ναό του Απόλλωνα, μπροστά στην ενοχλητική αμμουδιά του αρχαιολογικού χώρου που αφαίρεσε πριν λίγες μέρες ο δήμος.
Παρουσία του Πρωθυπουργού, του ΥΠΕΝ, Κοινοτικών της Γενικής Διεύθυνσης Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Clima), της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, της σύμβουλου PWC και παραγόντων της αγοράς. Εξάγγειλαν τα μεγάλα έργα που εμπιστεύονται κυρίως στους μεγαλοεργολάβους και τα μικρά έργα που εμπιστεύονται στους νησιωτικούς δήμους και στα νοικοκυριά. Ο υπουργός δήλωσε ότι τα έργα στην πραγματικότητα αφορούν μόνο ιδιώτες.
Στον Εθνικό Κλιματικό Νόμο με το άρθρο 21 θεσπίζεται Αναπτυξιακό Στρατηγικό Πλαίσιο για τα ελληνικά νησιά «GR-eco islands» με σκοπό: την μετάβαση των ελληνικών νησιών προς την κλιματική ουδετερότητα, την άρση της ενεργειακής απομόνωσης και την αυτάρκεια με ΑΠΕ, την ορθολογική και αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων, την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος κτλ.
Το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών θα αποτελεί το βασικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων του άρθρου 21. Το κεφάλαιο του Ταμείου θα προέλθει από αναμενόμενα έσοδα 1,6 δισ. της δημοπράτησης 25 εκατ. δικαιωμάτων ρύπων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών Ρύπων. Υπολογίζουν ότι με τη μόχλευση οι πόροι θα φθάσουν τα 5 δισ..
Για την ιστορία τα 25 εκατ. δικαιώματα των ρύπων αποκτήθηκαν από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τη τότε κρατική ΔΕΗ, μετά από αγώνα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Κομισιόν, διορθώνοντας τις παραλήψεις της Κυβέρνησης Σαμαρά, (Οδηγία (ΕΕ) 2018/410 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2018), αφορούν δε αποκλειστικά τα νησιά μας. Παρέμειναν αναξιοποίητα από του αρίστους για πέντε χρόνια μέχρι που συστάθηκε το σχήμα των ιδιωτών επενδυτών που θα τα απορροφήσει. Ήδη έχουν ενταχθεί project για χρηματοδότηση στο ΥΠΕΝ και «τρέχει» με εντατικούς ρυθμούς η απαραίτητη προεργασία ώστε να ωριμάσουν το ταχύτερο δυνατό.
Συγχρόνως με την πράσινη μετάβαση, την απανθρακοποίηση πρέπει να σταματήσει η καταστροφή των οικοσυστημάτων. Αναγνωρίζει αλήθεια η κυβέρνηση τα περιβαλλοντικά εγκλήματα που έχουν υποστεί τα νησιά, η Νάξος και τα άλλα, από την πολιτική της; Μήπως σκέπτεται να τα ξεπλύνει με την ελάττωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος; Αναγνωρίζει τις ευθύνες της για την καταστροφή των αμμοθινών, των παράκτιων οικοσυστημάτων, των υγροτόπων, την ανάλωση της γεωργικής γης και των λιγοστών πόρων χάριν της υπερδόμησης τουριστικών καταλυμάτων, την αλλοίωση των πολιτιστικών τοπίων, την βεβήλωση μνημείων, την υφαλμύρωση και νιτρορύπανση του υδροφόρου ορίζοντα, την κατάληψη των παραλιών, το βαθύ όργωμα των αμμουδιών, τις πυρκαγιές, τη διάβρωση της γης των αναβαθμίδων και των ακτών, τις παράνομες αφαλατώσεις που καταστρέφουν τις ποσειδωνίες;
Αναγνωρίζει τις ευθύνες της για τη παύση εργασιών στα φράγματα στη Νάξο και Ρόδο.
Αναγνωρίζει ότι το μοντέλο τουρισμού στο οποίο στηρίζει την ανάπτυξη της Χώρας και πανηγυρίζει για τους αυξανόμενους ρυθμούς του, παράγει στα νησιά πολλαπλάσιους ρύπους άνθρακα από τους πόρους του Ταμείου;
Αν πραγματικά ο κύριος Μητσοτάκης ενδιαφερόταν για τη δίκαια πράσινη μετάβαση, τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής στα νησιά, δεν θα χρειαζόταν τόσες «πράσινες» επενδύσεις, αλλά την πολιτική βούληση να σταματήσουν οι επεμβάσεις στο περιβάλλον, τη βούληση να αλλάξει το ενεργοβόρο – υδροβόρο – οικοκτόνο μοντέλο του μαζικού τουρισμού, να σταματήσει τις στρατηγικές επενδύσεις, την υπερδόμηση, να διατηρηθεί η ηπία ανθρώπινη παρουσία στη φύση, με κίνητρα καλλιέργειας στα λιβάδια και στις αναβαθμίδες. Θα έλεγχε την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και του νερού.
Το Ταμείο δίνει ψίχουλα (135 εκ. μόνο) στην τοπική κοινωνία και τους φορείς της για ιδιοπαραγωγή ενέργειας. Στην παρουσίαση δεν ακούστηκε λέξη για ενεργειακές κοινότητες – συνεταιρισμούς, για την ενεργειακή αναβάθμιση των παλαιών κατοικιών.
Το Ταμείο θα χρηματοδοτήσει τον ΑΔΜΗΕ για την ηλεκτρική διασύνδεση των Δωδεκανήσων και των νησιών του Βορείου Αιγαίου, που είναι ένα μεγαλόπνοο έργο με θετικό αποτύπωμα, αλλά θα μπορούσε να χρηματοδοτηθούν από τις μέχρι τώρα πηγές των διασυνδέσεων και να μην επιβαρύνουν το Ταμείο.
Δυστυχώς το μοντέλο που παρουσιάστηκε περιλαμβάνει τις πράσινες υποδομές: μεγάλα αιολικά πάρκα στα βουνά των νησιών και στη θάλασσα, φράγματα αντλιοταμίευσης, μπαταρίες, υβριδικά έργα, εγκαταστάσεις Cold ironing στα λιμάνια και φόρτισης οχημάτων. Χωρίς όμως Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ και Περιφερειακό Χωροταξικό για το Νότιο Αιγαίο, οι επιπτώσεις στο πολιτιστικό τοπίο και στα οικοσυστήματα των νησιών θα είναι μη αναστρέψιμες. Αντ’ αυτών ο κος Μητσοτάκης δεν παράλειψε να χαρακτηρίσει ως εχθρούς της πατρίδας όσους αντιδρούν στις ανεμογεννήτριες. Η παραγόμενη ενέργεια μπορεί να τροφοδοτήσει τις αφαλατώσεις που θα γεμίζουν πισίνες και θα αρδεύουν καλλιέργειες. Έργα για τη λειψυδρία δεν ανακοινώθηκαν, αφού δεν σχετίζονται με ηλεκτρική ενέργεια. Η συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στην εκμετάλλευση των πράσινων υποδομών, δηλαδή η πλήρης ιδιωτικοποίηση τους, θα λειτουργεί σε βάρος της τοπικής κοινωνίας και των δήμων με την οικονομική αφαίμαξη τους.
Η ευρωπαϊκή πράσινη μετάβαση δημιουργεί νέες ανισότητες στην κοινωνία, όπως η ενεργειακή πτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η απώλεια θέσεων εργασίας, επιπτώσεις που προστίθενται σε αυτές της οικονομικής και της κλιματικής κρίσης.
Στην πράσινη μετάβαση αντιπαρατίθενται τα διαφορετικά σχέδια μετάβασης, της Δεξιάς και της Αριστεράς. Το επίμαχο θέμα είναι αν η μετάβαση θα γίνει αποκλειστικά μέσα από τις δυνάμεις της αγοράς ή με την κοινωνία παρούσα.
Στην καρδιά της πράσινης μετάβασης πρέπει να είναι η έννοια της ενεργειακής δημοκρατίας. Ζητούμενο η διαφάνεια στη διαχείριση, η συμμετοχή των Δήμων – Περιφέρειας στο σχεδιασμό των έργων, η συμβολή των έργων στην πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών και στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η κοινωνία των νησιών και το περιβάλλον να έχουν τα κύρια οφέλη.
Η επικοινωνιακή φιέστα που στήθηκε στη Νάξο δεν ήταν παρά το επιδόρπιο των αγορών στο μεγάλο φαγοπότι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Μετάβασης.
