Το Γυμνάσιο Νάξου στο «γύψο» της χούντας.

Βασικός σκοπός αυτού του κειμένου μετασχολικής εργασίας, είναι να καταγράψει κριτικά στη σκοτεινή περίοδο 1967-1974 της χούντας των συνταγματαρχών, τα χαρακτηριστικά στοιχεία της εκπαίδευσης και της μαθητικής ζωής στο Γυμνάσιο Νάξου. Να αναλύσει  μετά από μισό αιώνα, τις πολιτικές και παιδαγωγικές πτυχές ενός πολύπλοκου θέματος. Με βασική μέθοδο συζητήσεις αναστοχασμού σημαντικών γεγονότων της περιόδου, εμπειριών και βιωμάτων, με τους πρωταγωνιστές τους, συμμαθητές της εποχής, τη μικρή έρευνα στα ΓΑΚ-Ιστορικό Αρχείο Νάξου που βρίσκονται τα αρχεία του Γυμνασίου της περιόδου και την εύρεση νόμων και εγκυκλίων από το εθνικό τυπογραφείο. Προφανώς το θέμα δεν εξαντλείται και μάλιστα από κάποιο μη ειδικό, αλλά δίνεται το έναυσμα να γίνει μια επιστημονική έρευνα και να εξαχθούν ορθότερα συμπεράσματα.

Το 1964 η νέα κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου επιχειρεί τη σοβαρότερη ίσως μεταρρυθμιστική προσπάθεια στο χώρο της παιδείας, αναγνωρίζοντας την καθοριστική σημασία της για το μέλλον της Ελλάδας. Δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, εννιάχρονη υποχρεωτική, δημοτική γλώσσα διδασκαλίας, καθιέρωση Γυμνασίου και Λυκείου, μαθητικά συσσίτια, θέσπιση του «Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου», αναβάθμιση των Παιδαγωγικών Ακαδημιών, ίδρυση του «Παιδαγωγικού Ινστιτούτου», που έμειναν στην ιστορία ως «Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του 1964».

Οι ανώμαλες πολιτικές εξελίξεις δεν επέτρεψαν τη συνέχεια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, ενώ το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου έφερε το οριστικό τέλος της. Το καθεστώς που επιβλήθηκε το 1967, δεν χαρακτηρίζεται μόνο από τη βία και την καταστολή ως κύρια γνωρίσματά του, αλλά από την προσπάθεια να στηρίξει τη σχέση του με την Ελληνική κοινωνία στη διάχυση νέων πολιτιστικών, ιδεολογικών ηθικών αξιών και πεποιθήσεων, με σκοπό την ενεργή συναίνεσή της. Το ιδεολογικό κατασκεύασμα της Χούντας είναι ο Ελληνοχριστιανικός πολιτισμός, που παράχθηκε από το Μεταξικό τρίπτυχο «Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια» και την μετα-εμφυλιακή «εθνικοφροσύνη», συμπυκνούμενο στο σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών». Επρόκειτο για μια αντιφατική σύνθεση που στηριζόταν στη διαστρέβλωση των εννοιών του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού, της πατρίδας, της οικογένειας, των αξιών του Χριστιανισμού.

Το κυρίαρχο ιδεολόγημα της χούντας, προβάλλεται από τον μηχανισμό της προπαγάνδας που εκτός από τον ελεγχόμενο τύπο, ραδιοφωνία, τηλεόραση (ΥΕΝΕΔ), στρατό, εκκλησία, σε κομβική θέση έχει την παιδεία των νέων, κατανοώντας το ρόλο της  εκπαίδευσης στην αναδιαμόρφωση των αξιών και του ήθους του Ελληνικού λαού.

Με τους αναγκαστικούς νόμους (40, 59, 129/1967) ανατρέπεται η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 και επανακαθορίζεται ο σκοπός της γενικής εκπαίδευσης «να παρέχει αγωγή με βάση τα ιδεώδη του Ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού», της μέσης εκπαίδευσης: «Να μπουν οι μαθητές/τριες  στο πνεύμα του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού με τη μελέτη της ελληνικής και ορθοδόξου γραμματείας, ώστε να γίνουν φορείς του πνεύματος του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού». Επανέρχονται οι εισαγωγικές εξετάσεις σε Γυμνάσιο, καταργείται το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο, διαλύεται το «Παιδαγωγικό Ινστιτούτο» ως διαβρωτικός του Έθνους θεσμός, αποσύρονται τα σχολικά βιβλία και επανεκτυπώνονται τα αναχρονιστικά βιβλία της εποχής πριν το 1963, ορίζεται η καθαρεύουσα ως η γλώσσα εκπαίδευσης.

Η εκπαιδευτική διαδικασία στο Γυμνάσιο Νάξου.

Μέσα σ’ αυτό το θεσμικό πλαίσιο, το Σεπτέμβριο του 1967, το Γυμνάσιο Νάξου (Γ.Ν.) ξεκινά την πορεία του, να διανύσει επτά σχολικές χρονιές σε καθεστώς πολιτικής, ιδεολογικής, παιδαγωγικής δικτατορίας. Ενιαίο εξατάξιο πλέον το Γυμνάσιο, διευθύνεται από τον πρώην Λυκειάρχη, νυν Γυμνασιάρχη Μ.Γ. που φαίνεται να εμφορείται από τις αξίες του Ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού, να αποδέχεται και να προωθεί την Εκπαιδευτική αντιμεταρρύθμιση. Συγχρόνως το Γυμνάσιο Νάξου μετατρέπεται σε κέντρο απροκάλυπτης προπαγάνδας του καθεστώτος, με αντικείμενο όχι μόνο την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά την τοπική κοινωνία της Νάξου. Με την σύμπραξη 2-3 προθύμων καθηγητών, των επιθεωρητών, είχε επιβληθεί στα συλλογικά όργανα του Γυμνασίου, απομονώνοντας τους δημοκράτες καθηγητές, σε ένα βαρύ κλίμα εκφοβισμών, παρακολουθήσεων, ελέγχου και με ένα σύστημα αξιολόγησης των καθηγητών που ο ίδιος είχε τον πρώτο λόγο. Εξάλλου οι οριστικές απολύσεις δημοκρατικών καθηγητών χωρίς δικαίωμα έφεσης ήταν συχνό φαινόμενο.

Στο Γ.Ν. επί έξι χρόνια οι μαθητές/τριες καθημερινά βίωναν το πρωινό τελετουργικό εμπέδωσης του Ελληνοχριστιανικού ιδεώδους: προσευχή, τροπάρια και θρησκευτικοί ύμνοι, έπαρση της σημαίας από τον σημαιοφόρο, συνοδεία του εθνικού ύμνου που ψάλλεται ομαδικά, ανάλυση του Ευαγγελίου, ομιλίες, ημερήσιες διαταγές του Γυμνασιάρχη. Σκοπός του πρωινού μαρτυρίου να αναπτύξουν οι μαθητές/τριες  «ακμαίον εθνικόν, θρησκευτικό και ηθικό φρόνημα».

Οι μαθητές/τριες  ανυποψίαστοι μελετούν τα Αρχαία, τα Νέα, την Ιστορία, τα Θρησκευτικά, τα Μαθηματικά, γυμνάζονται, αριστεύουν στα μαθήματα, αποκτούν τις βάσεις να προοδεύσουν σε ανώτατες σχολές, χωρίς να γνωρίζουν το περιεχόμενο που έδινε το καθεστώς στα μαθήματα, χωρίς να επηρεάζονται ιδιαίτερα από αυτό, αφού εμβάθυνση στην πραγματική ή επίπλαστη ουσία των μαθημάτων δεν γινόταν.

Η στροφή στην κλασική παιδεία, έφερε τα Αρχαία Ελληνικά να διδάσκονται στις πρώτες τάξεις μερικώς σε μετάφραση στην καθαρεύουσα και μερικώς στις μικρές και εξολοκλήρου στις μεγαλύτερες τάξεις από το πρότυπο, στις περισσότερες ώρες του προγράμματος από τους πολλούς φιλολόγους του Γ.Ν.. Η έμφαση δίνεται στη γραμματική, το συντακτικό, στους κανόνες και στις εξαιρέσεις. Έτσι παρακάμπτεται η ουσία των κειμένων και συγχρόνως ο μαθητής/τρια μέσα από τους κανόνες του συντακτικού υποβάλλεται στο κλίμα της τάξης, της συν-τάξης, της σωστής θέσης του υποκειμένου.

Ποτέ οι κοινές ρίζες των λέξεων δεν αποκάλυπταν τις εθνικές ρίζες ή την ιστορική αποστολή του Ελληνικού Έθνους ή την αδιάσπαστη γλωσσική ενότητα του Εθνικού βίου, ή από πουθενά δεν προέκυπτε η σχέση των πραξικοπηματιών με την αρχαία γραμματεία, ούτε από τι κινδύνευε, ούτε από ποιον την έσωσαν. Όταν μάλιστα η μελέτη των Αρχαίων κειμένων έμπαινε στην ουσία, με τον Επιτάφιο του Περικλή, τις τραγωδίες, την Αντιγόνη, η διδασκαλία καταλήγει σε ύμνους στη δημοκρατία, στην καταδίκη της κατάλυσής της, στην αναγκαιότητα των ενεργών πολιτών, στην αντίσταση κατά των αρχών, σε προβληματισμούς και ανάπτυξη κριτικής σκέψης. Το Γ.Ν. ξεκινά την επταετία με εννέα φιλολόγους, αριθμός ίσος με το σύνολο των άλλων κλάδων.

Η Ιστορία προοριζόταν από τη Χούντα ως το κατ’ εξοχήν φρονηματιστικό μάθημα που θα καλλιεργούσε στους μαθητές/τριες  την έννοια της εθνικής συνέχειας, της φυλετικής ανθεκτικότητας, «το υψηλόν νόημα των ηρωικών αγώνων του «Έθνους», την κοσμοϊστορική αποστολή των Ελλήνων στο παγκόσμιο γίγνεσθαι».  Στο Γ.Ν. διδασκόταν από εθνικόφρονες φιλόλογους καθηγητές, που εμφυσούσαν  στους μαθητές/τριες το μίσος σε γειτονικούς λαούς, την απαξίωση των λαών της Ευρώπης, τους μπόλιαζαν με δόσεις εθνικού μεγαλείου και προγονολατρείας. Η αποστήθιση μαχών και ημερομηνιών, χωρίς ουσιαστική ανάλυση της ιστορίας, τα ασύνδετα άλματα από χρονιά σε χρονιά των ιστορικών περιόδων, δεν έδιναν περιθώρια στους μαθητές/τριες  να αφομοιώσουν το αφήγημα του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Ασυνείδητα όμως δημιουργούσε στους μαθητές/τριες  την αίσθηση ενός ευρύτατου ιστορικού χώρου και χρόνου που κάλυπταν κατά περίπτωση γενικά και αόριστα Έλληνες.

Τα Θρησκευτικά ήταν το δεύτερο φρονηματιστικό μάθημα που το καθεστώς έδιδε ιδιαίτερη σημασία: «Ο Ελληνόπαις πρέπει να καταστεί εν τω Σχολείω δρων Χριστιανός». Ο θεολόγος του Γ.Ν., αναλαμβάνει να καλλιεργήσει στους μαθητές τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, δηλαδή την πίστη στο θεό, την υπακοή στο θεό και στις εξουσίες και την προσήλωση στην Εθνική ιδέα.

Έχει αναβαθμισμένο ρόλο, αφού μαζί με τους γυμναστές επιβλέπει την πρωινή προσευχή, τη στάση και ενδυμασία των μαθητών, ελέγχει τις απουσίες του εκκλησιασμού, του κατηχητικού, κάνει το κήρυγμα του Ευαγγελίου κάθε Σάββατο, διακινεί παραχριστιανικά περιοδικά, συγκροτεί χορωδίες. Θεωρεί καθήκον του την παρακολούθηση, τη συμμόρφωση ή την τιμωρία των ανεπίδεκτων της Ελληνοχριστιανικής παιδείας, μαθητών.

Η Γυμναστική ως μάθημα δεν είχε πάρει την παιδαγωγική διάσταση που προέβλεπε η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του 1964. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε από το καθεστώς με σκοπό την στρατιωτικοποίηση της μαθητικής κοινότητας, με την καλλιέργεια της πειθαρχίας και ευταξίας, την παραγωγή πειθαρχημένων, υπάκουων στα παραγγέλματα μαθητών/τριών, αυριανών στρατιωτών, μανάδων, πολιτών. Το αρχαιοπρεπές σύνθημα «νους υγιής εν σώματι υγιεί», συνέδεε την πειθαρχεία, συγχρονισμό στις γυμναστικές ασκήσεις με την ομαδική πειθαρχεία στο συλλογικό νου της κοινωνίας.

Το Γ.Ν. ξεκινά την επταετία με γυμνάστρια και γυμναστή, σε αναβαθμισμένους παιδαγωγικούς ρόλους, επιπλέον των κλασικών ρόλων ως τελετάρχες των παρελάσεων, γιορτών και αγώνων.

Η πειθαρχία στους άρρενες επιβάλλεται με τη βία, με τη μαύρη παιδαγωγική των ξυλοδαρμών (ελαστικοδαρμών) και στα θήλεα με προσβολές, παρά την αγάπη των γυμναστών στα παιδιά. Ο γυμναστής συχνά αναφέρει ότι η Εθνική Κυβέρνηση του επιτρέπει να ασκεί αυτή τη μέθοδο, τη συνιστούσε δε και στους γονείς!

Η μουσική ήταν ένα μάθημα που εργαλειοποίησε το καθεστώς, ορίζοντας ως σκοπό του να αντιμετωπίσει «τη διάβρωση του μουσικού αισθήματος των Ελληνόπαιδων από ξενόφερτα τραγούδια», «να καλλιεργήσει την συναίσθηση της κοινής καταγωγής». Το Γ.Ν. δεν είχε καθηγητή μουσικής. Το ρεπερτόριο αναλαμβάνουν να εκτελέσουν οι γυμναστές, ο θεολόγος και φιλόλογος πρώην έφεδρος αξιωματικός.

Οι γυμναστές σύνδεσαν το δημοτικό τραγούδι με τους ελληνικούς χορούς, ο θεολόγος συντηρούσε τη θρησκευτική χορωδία και ο φιλόλογος αφιέρωνε μέρος του μαθήματος Ιστορίας, Γεωγραφίας να μεταφέρει στην τάξη το κλίμα της στρατιωτικής του διαπαιδαγώγησης, με αντικομμουνιστικά τραγούδια, το «Δεν θα την πάρουνε ποτέ τη γη των Μακεδόνων», το «Είχα μια αδελφή (Βόρεια Ήπειρο)», στρατιωτικά εμβατήρια.

Το μάθημα των Οικοκυρικών είναι εκείνο που θα διαμόρφωνε το επιθυμητό  πρότυπο των αυριανών μανάδων, υπηρετριών συζύγων και πατέρων, καλλιεργούσε της θέσης της μαθήτριας στην αυριανή οικογένεια. Είναι το μάθημα της «οικογένειας» όπως την προόριζε η χούντα, σύμφωνα με το σύνθημα «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια».  Η γυναίκα κλεισμένη στο σπίτι, έξω από την πολιτική, αφού και το παράδειγμα εξουσίας της χούντας ήταν απολύτως ανδρικό. Το Γ.Ν. ξεκινά την επταετία με δύο καθηγήτριες οικοκυρικών.

Το μάθημα της Γεωγραφίας, που διδασκόταν από τους φιλολόγους, με τη βοήθεια των αντιδραστικών σχολικών βιβλίων σκόπευε να περάσει στο μαθητή/τρια μηνύματα για τις χαμένες γεωγραφικά πατρίδες στα σύνορά μας, παρουσίαζε την γεωπολιτική εικόνα της Ευρώπης ως την ελεύθερη Δύση και το ανελεύθερο «σιδηρούν παραπέτασμα» στην Ανατολή.

Εκτός από την χυδαία εργαλειοποίηση των παραπάνω μαθημάτων,  και στα υπόλοιπα  υπερτονίζεται  η  ελληνικότητα, η απαλλαγή από ξενόφερτες επιδράσεις, η σύνδεση με την Αρχαία Ελλάδα και την αγροτική ύπαιθρο. Έτσι τα Μαθηματικά απαλλάσσονται πχ από την θεωρεία των συνόλων, την αναλυτική Γεωμετρία, γυρνούν στον «αξιωματικό» κόσμο του Ευκλείδη και στη τάξη του Πυθαγόρα, επιζητώντας από τους  μαθητές/τριες να νιώσουν περηφάνια και εθνική συγκίνηση.

Συνολικά, το εκπαιδευτικό έργο, με συνιστώσες α) τις ιδεολογικές κατευθύνσεις των μαθημάτων με τα αντίστοιχα βιβλία, β) το ελλιπές ανθρώπινο δυναμικό κυρίως σε καθηγητές θετικής κατεύθυνσης και γ) τη μέθοδο διδασκαλίας προσωπική του κάθε καθηγητή ή γενική, στο Γ.Ν. κατά την επταετία της χούντας κρίνεται αρνητικό.  Αν τεθεί δε ως αντικειμενικό κριτήριο, η επιτυχία των αποφοίτων του στις εισαγωγικές εξετάσεις των ανώτατων σχολών, η αριθμητική σύγκριση των εισαγομένων την εποχή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης με την εποχή της χούντας που οι επιτυχίες περιοριζόταν σε 1-2-3 παιδιά, με τους ίδιους καθηγητές και στις δύο περιπτώσεις, είναι χαρακτηριστική της αποτυχίας του συστήματος της χουντικής παιδείας και αναδεικνύει το ζημιογόνο αποκλεισμό των μαθητών της Νάξου από την ανώτατη εκπαίδευση.

Η περίοδος της χούντας στέρησε από τη Νάξο μια «μικρή γενιά» επιστημόνων που θα συνέβαλαν στην σωστή ανάπτυξη της. Οδήγησε στην εκπαιδευτική μετανάστευση οικογένειες για καλλίτερη προετοιμασία στα φροντιστήρια της Αθήνας. Με τις εισαγωγικές εξετάσεις άφησε έξω από το Γυμνάσιο πλήθος παιδιών. Δεδομένου ότι είναι η εποχή της εμφάνισης του τουρισμού στη Νάξο, η κατάσταση στην παιδεία καταγράφεται στο είδος της τουριστικής ανάπτυξης που επικράτησε, αφού στηρίχθηκε στα παιδιά που έδιωχνε το σύστημα της χούντας από το Γυμνάσιο.

Η ανατροπή της «Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης του 1964» ήταν ένα έγκλημα ισοδύναμο με τη κατάργηση της δημοκρατίας και αποτέλεσε οπισθοδρόμηση δεκαετιών για την παιδεία. Η ιστορία της στο Γ.Ν. καταγράφει την παταγώδη αποτυχία της «χουντικής παιδαγωγικής», και το δε ιδεολογικό αφήγημα του  Ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού ως σαθρό και γελοίο. Καταγράφει την αποτυχία της ιδεολογικής χειραγώγησης και εργαλειοποίησης της παιδείας, προς όφελος της πολιτικής εξουσίας, προσπάθειες που γίνονται και σήμερα, με αυταρχικά, σκοταδιστικά, αναχρονιστικά συστήματα εκπαίδευσης.

Μαθητικές και Τοπικές Εκδηλώσεις

Πέρα από το Ελληνικό ιδεολογικό περιεχόμενο που δόθηκε από τη Χούντα στα διδακτικά μαθήματα και το καθεστώς που χρησιμοποίησε για τους ίδιους σκοπούς, τις παραδοσιακές εκδηλώσεις – γιορτές και νέες εμβόλιμες μορφές εκδηλώσεων και δράσεων που δεν απευθυνόταν μόνο στους μαθητές/τριες αλλά και στην τοπική κοινωνία.

Στο Γ.Ν. έγινε προσπάθεια να ανασημανθεί προς την κατεύθυνση των χουντικών ιδεολογημάτων οι κλασικές εθνικές εορτές, επετειακές εκδηλώσεις, οι γυμναστικές επιδείξεις και οι νέες προπαγανδιστικές μορφές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το Γ.Ν. συνεργάζεται και συντονίζεται με τους επικοινωνιακούς σχεδιασμούς της ξένης, ώστε οι εκδηλώσεις του να απευθύνονται στους μαθητές/τριες, στο οικογενειακό τους περιβάλλον και ευρύτερα στην τοπική κοινωνία, καλύπτοντας το κοινό της παρουσίας του καθεστώτος στη Νάξο και γενικότερα στην Ελληνική Επαρχία. Το Γ.Ν. διαθέτει την υποδομή των εκδηλώσεων, το Αμφιθέατρο, το γυμναστήριο, μικροφωνικές αλλά κυρίως το έμψυχο υλικό, τους μαθητές/τριες /τριες, καθηγητές που ήταν υποχρεωμένοι να υποδύονται όλους τους αναγκαίους ρόλους: παρελάσεις, θέατρο, πιστοί στην εκκλησία, αθλητές, χορευτές, λαμπαδηφόροι. !

Έτσι ο υποχρεωτικός εκκλησιασμός επιβάλλεται όχι μόνο για τη διαπαιδαγώγηση των νέων, αλλά οι μαθητές/τριες να γεμίσουν την άδεια Μητρόπολη Παροναξίας και τις εκκλησιές των χωριών, ώστε να φαίνεται ζωντανή η κοινωνία των Ελλήνων Χριστιανών.

Η βασική θρησκευτική – παιδαγωγική εκδήλωση του Γ.Ν. ήταν η γιορτή των τριών Ιεραρχών που γινόταν στο Αμφιθέατρο με επισημότητα, πλήρες πρόγραμμα, ομιλίες του Γυμνασιάρχη και του θεολόγου, ψαλμωδίες, στιχηρά, απαγγελίες και τον εθνικό ύμνο.

Η 25η Μαρτίου ήταν η κορυφαία Εθνική και θρησκευτική γιορτή, με τον Ευαγγελισμό να έχει βαθιές ρίζες στη θρησκευτική μνήμη των Ναξιωτών. Το βάρος του εορτασμού αναλαμβάνει πάντα το Γ.Ν. με την παρέλαση, τους χορούς στην πλατεία και το θέατρο που έχει γίνει πολιτιστικός θεσμός για την τοπική κοινωνία. Την 25η  Μάρτη δύσκολα η χούντα περνούσε τα παρωχημένα μηνύματά της. Την 28η Οκτωβρίου μαζί με το ΟΧΙ ξέπλενε τον Μεταξά και την 4η  Αυγούστου. Κατόρθωνε όμως να προβληθούν οι αρχές και εξουσίες του τόπου, ο διορισμένος δήμαρχος, στρατιωτικοί, δεσπότης, γυμνασιάρχης που καταλάμβανε την εξέδρα των επισήμων σε περίοπτη θέση της παραλίας.

Η νέα επέτειος που προέκυψε ήταν η 21η Απριλίου, της οποίας ο εορτασμός συνήθως έπεφτε μέσα στο Πάσχα, όπου όμως χωρίς τους μαθητές/τριες δεν μπορούσαν να γιορτάσουν. Παράδειγμα το 1970 εορτάστηκε ως σχολική εορτή στις 11 Μάη με την ημερήσια εκδήλωση, ανοιχτή στην κοινωνία και μεταδιδόμενη από τα μεγάλα του Γυμνασίου στην πόλη της Νάξου. Το πρόγραμμα περιελάμβανε: το πρωί «εθνικά άσματα» και συνθήματα στα μεγάλα, συγκέντρωση, προσευχή και έπαρση της σημασίας, ανάγνωση του χρονικού της 21ης Απριλίου, κεντρική ομιλία «Η σημασία της επανάστασης και τα επιτεύγματα της τριετίας», απαγγελία ποιημάτων, μετάδοση. του διαγγέλματος της «επαναστάσεως», οι υποθέσεις του πρωθυπουργού στους νέους, διάβασμα αποσπασμάτων από ομιλίες του Παπαδόπουλου. Το απόγευμα η γιορτή συνεχίστηκε με αγώνες μπάσκετ μεταξύ αρρένων και βόλεϊ μεταξύ θηλέων, βράβευση των νικητών από στρατιωτικούς και κλείσιμο της βαριάς μέρας με εθνικούς και τοπικούς χορούς.

Το 1971 η επέτειος των 150 χρόνων της επανάστασης του 1821 εορτάστηκε με λαμπρές πανηγυρικές εκδηλώσεις από τη χούντα. Στο Γ.Ν. κατά τη διάρκεια του έτους είχε γίνει ο στολισμός με τις εικόνες των ηρώων, ομιλίες καθηγητών, βράβευση εκθέσεων, παρακολούθηση ταινιών και ανέβασμα του ανατρεπτικού θεατρικού έργου «Το Τίμημα της Ελευθερίας» (Κατσαντώνης) του Γ. Θεοτόκα. Στη Νάξο (άγνωστο πως), είχε οριστεί από την κυβέρνηση να γίνει η κεντρική εορτή των Κυκλάδων στις 8/8/1971, παρουσία του αντιπροέδρου Πατακού, στρατιωτικών, δημάρχων και προέδρων των νησιών. (Τότε κατασκευάστηκε η νέα πορτάρα – αψίδα στην προβλήτα για την υποδοχή του Πατακού). Το βάρος της οργάνωσης αναλαμβάνει το Γυμνάσιο Νάξου, με την επιστράτευση των μαθητών καλοκαιριάτικα, για προετοιμασία και παρέλαση, σερνώντας μάλιστα ένα ομοίωμα κανονιού του 1821. Τέλος, δίνοντας παραστάσεις εθνικών χορών ενώπιον του Πατακού.

Τη χρησιμοποίηση των μαθητών για την οργάνωση της εκδήλωσης και τη δημιουργία εθνικού κλίματος στην κοινωνία, αποκαλύπτει η διαταγή του Υπουργείου για το σκοπό των εκδηλώσεων: «ο φρονηματισμός της μαθητιώσης νεολαίας δια της βιογραφίας του θρυλικού έπους και η δημιουργία εθνικών αναστάσεων μεταξύ του λαού της. χώρας». Στην πραγματικότητα οι μαθητές/τριες που βίωναν το γεγονός δεν αντιλήφθηκαν ούτε κατανόησαν τη σημασία της επανάστασης, τα χαρακτηριστικά της, τον ρόλο της στη συγκρότηση του Ελληνικού κράτους, αφού καμία σοβαρή εμβάθυνση δεν έγινε στο Γυμνάσιο Νάξου.

Οι «Γυμναστικές Επιδείξεις» ήταν από τις εκδηλώσεις που η Χούντα Σκόπευε (σύμφωνα με τις εγκυκλίους της) δεν υπάρχουν για να απευθύνονται στην τοπική κοινωνία, με παρουσία στρατιωτικών και άλλων διορισμένων αρχών, πάντα μέσα στο πλαίσιο του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Τα παραγγέλματα του γυμναστή του Γυμνασίου Νάξου απευθύνονταν και στους θεατές, η αρμονία των ασκήσεων, η τήρηση της τάξης, της πειθαρχίας και στους πολίτες που παρακολουθούσαν.

Τα δημοτικά τραγούδια και οι χοροί σκόπευαν να ανεβάσουν το εθνικό φρόνημα. Οι κλασικοί αγώνες στίβου, ο Ολυμπιακός ύμνος με το αρχαίο αθάνατο πνεύμα που αντιχούσε και περιφερόταν στο γυμναστήριο, τα δάφνινα στεφάνια, όντως συνέδεαν το παρόν με την αρχαιότητα, αλλά η χούντα εις μάτην δεν «κούμπωνε» πουθενά. Τα συνθήματά της στόλιζαν το γυμναστήριο, οι αρχές παρίστανται και τίποτα άλλο.

Επομένως λίγα πράγματα κατόρθωσε να κερδίσει το καθεστώς από τις γυμναστικές επιδείξεις στη Νάξο. Όλα εξελίσσονταν με την παράδοση της ευγενούς άμιλλας. Οι μαθητές/τριες δεν έγιναν ποτέ συγχρονισμένα στρατιωτάκια ή φαλαγγίτες, όπως επεδίωκε η χούντα. Δεν αναπαρήγαγαν τη βία που δέχονταν, δεν παρέμειναν πειθαρχημένοι παραπάνω από πέντε λεπτά παρέλασης μπροστά στους επισήμους.

Οι υπόλοιπες εκδηλώσεις και οι δράσεις που γινόταν κατ’ επανάληψη ή περιστασιακά ήταν: διαγωνισμοί εκθέσεων με θέματα οριζόμενα από εγκυκλίους, ομιλίες του Γυμνασιάρχη προς τους γονείς, ομιλίες καθηγητών με θέματα όπως: «Ο νέος θεμέλιος της ανάπτυξης του Έθνους», «Οικογένεια, πρωταρχικός παράγων». αγωγής», «Η εξωτερική Ιεραποστολή», ομιλίες νομαρχών με θέματα προβολής του καθεστώτος, παρακολούθηση ταινιών στο «Σινέ Αριάδνη», όπως: «Παπαφλέσσας», «Γράμμος», «Τα πάθη του Χριστού», «Υπολοχαγός Νατάσσα».

Οι εκδρομές παρά την ασφυκτική εποπτεία, ήταν από τις καλές στιγμές της ομαδικής ελευθερίας, ιδιαίτερα το εκτός νησιού (μέχρι το 1972 που έγινε το ατύχημα των 21 μαθητών στην Κρήτη).

Το 1971 δημιουργήθηκαν οι μαθητικές επιτροπές -κοινότητες κατά την τάξη, οι αναλάμβανες δράσεις όπως η καλλιέργεια του κήπου, οι καθαρισμοί του γυμναστηρίου, απομάκρυνση λιμναζόντων νερών, γράψιμο συνθημάτων εθνικού περιεχομένου στη μάντρα του Γυμναστηρίου: «Ζήτω η 21η Απριλίου», «Ζήτω ο Στρατός. ». Οι ελεγχόμενες και καθοδηγούμενες από χρεωμένους καθηγητές που απολογούνται στον Γυμνασιάρχη.

Τέλος, γινόταν μια σειρά από θρησκευτικές δράσεις, όπως το κατηχητικό (υποχρεωτικό), έξτρα εκκλησιαστικές λειτουργίες, εξομολόγηση και μετάληψη. Συμμετοχή στη χορωδία ή ψαλτήρια.

Όπως η διδασκαλία των μαθημάτων στις τάξεις, έτσι και οι κλασικές ή εμβόλιμες εκδηλώσεις και ομιλίες δεν προσέφεραν τίποτα στους μαθητές, παρά να καταναλώσουν τον πολύτιμο χρόνο τους και να αποσπάσουν την προσήλωσή τους στη μελέτη. Οι προσεγγίσεις των θεμάτων ήταν ρηχές και μονόπλευρες, με μοναδικό στόχο την προπαγάνδα υπέρ του καθεστώτος. Παράδειγμα τα 150 χρόνια της επανάστασης του 1821, δεν αξιοποιήθηκαν από την εκπαιδευτική κοινότητα για την ανάλυση των πολλαπλών πτυχών της, της έκτασης και της πολυπλοκότητας της.

Μαθητικές τιμωρίες και κανονισμοί.

Στο πρώτο μέρος της μετασχολικής μελέτης αναλύθηκε, πως η παιδεία αποτέλεσε μέρος του ιδεολογικού μηχανισμού της χούντας, θεσμό ενεργής συναίνεσης προς την εξουσία της και πως χρησιμοποιήθηκε για να καταστήσει τους μαθητές/τριες  κοινωνούς και φορείς του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Επίσης αναφέρθηκε ότι ο μαθητής ήταν το πειραματόζωο, το όργανο, το εργαλείο που ατομικά ή συλλογικά θα διέδιδε στην κοινωνία τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, αποτελώντας ο ίδιος πειθαρχημένο πρότυπο των αξιών τους.

Η εφηβεία όμως έδειχνε να είναι ασύμβατη με τα ιδεολογήματα της χούντας, γιατί αυτά δεν είχαν σχέση με τον πραγματικό κόσμο, με τη ζωή, αλλά με μεταφυσικές επινοήσεις και κατασκευάσματα. Η ροπή των εφήβων σε ελεύθερες σύγχρονες νεανικές επιλογές ψυχαγωγίας και διεθνών πολιτιστικών προτύπων, είχε γίνει ο κανόνας.

Η χούντα ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει την κατάσταση εφαρμόζοντας την άλλη όψη της εκπαιδευτικής της πολιτικής, που ήταν η επιβολή της πειθαρχίας, της απόλυτης τάξης και υπακοής, αντίστοιχη με την τάξη που επιζητούσε από την κοινωνία, με σκληρές τιμωρίες. Εξ άλλου όλες οι εξουσίες αποτελούν ένα συνδυασμό κυριαρχίας και ηγεμονίας, καταστολής και συναίνεσης. Έτσι οι οδηγίες για την καταστολή των ταραξιών εντός και εκτός σχολείου περιέχονται στην πρώτη εγκύκλιο περί «σχολικών κανονισμών» που στάλθηκε στα Γυμνάσια και Λύκεια.

Κατά την μεταρρύθμιση του 1964 η αναμόρφωση των σχολικών κανονισμών παραμελήθηκε, παρά το γεγονός ότι περιείχαν αυταρχικούς κανόνες της μετεμφυλιακής περιόδου. Ο σύλλογος των καθηγητών του Γυμνασίου Νάξου στην αρχή της σχολικής χρονιάς αποφασίζει τον «Σχολικό Κανονισμό» του έτους, προσθέτοντας παρά αφαιρώντας κάθε χρονιά αυταρχικά αντιπαιδαγωγικά στοιχεία.

Το ζήτημα για το Γυμνάσιο Νάξου δεν είναι ο κανονισμός, που πάντα υπήρχε, αλλά οι προϋποθέσεις εφαρμογής του από τον Γυμνασιάρχη χωρίς κανέναν έλεγχο και η δυνατότητα αξιοποίησης του δικτύου πληροφοριών του καθεστώτος που κατέγραφε ότι συνέβαινε στη Νάξο, τον συντονισμό με τη χωροφυλακή, αγροφυλακή, Τ.Ε.Α., εκκλησία.

Οι αναφορές του Γυμνασιάρχη για αρνητικά σχόλια της κοινωνίας, για διαμαρτυρίες ανώνυμες της κοινωνίας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά πληροφορίες του δικτύου της χούντας για μία παρουσία ή εμφάνιση ενός μαθητή/τριας κάπου, κάποια λάθος στιγμή. Αρκούσαν πληροφορίες του Γυμνασιάρχη, για να καλεστεί ο μαθητής σε απολογία, όπου πιεζόταν να ομολογήσει, να καταμαρτυρήσει συμμαθητές/τριες , να παραδεχθεί την ενοχή του!

Ο Γυμνασιάρχης με 2-3 καθηγητές μπαίνουν με κεκτημένη ταχύτητα στο σχολικό έτος 1967-1968. Προσπαθούν να επιδείξουν έργο εφάμιλλο των κεντρικών διωκτικών αρχών. Κάθε παράβαση του κανονισμού, ακούσια ή εκούσια, θεωρείται πράξη αντίδρασης στο καθεστώς, πράξη ασέβειας στον Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, που διακόπτει την ευταξία, την νεκρική σιγή της κοινωνίας, επομένως πρέπει να τιμωρηθεί παραδειγματικά.

Η τιμωρία είναι η αποβολή από τα μαθήματα ως 8 μέρες, ακόμα και διά παντός, με μείωση της διαγωγής σε κοσμία, χείριστη και επίμεμπτη.

Οι τιμωρίες μέχρι των τριήμερων αποβολών, δίνονται απ’ ευθείας από τον Γυμνασιάρχη, ενώ τα σοβαρότερα θέματα τίθενται σε συζήτηση στο σύλλογο των καθηγητών. Ο Σύλλογος χειραγωγείται από τον Γυμνασιάρχη, που στοχοποιεί όποιον καθηγητή εκφράσει άποψη διαφορετική, ως εχθρό του καθεστώτος και η άποψη καταγράφεται αρνητικά στην έκθεση αξιολόγησής του.

Οι κανονισμοί κάθε σχολικής χρονιάς καταγράφονται στο Βιβλία Παιδαγωγικών Συνεδριάσεων του Γυμνασίου Νάξου. Παρατηρείται ότι ένα μεγάλο μέρος των αποβολών, δίνεται για ζητήματα που δεν απαγορεύονται ρητά στον κανονισμό. Καλύπτονται από τις γενικές αναφορές «ενδυμασία σεμνοπρεπή», «αντίληψιν του μέτρου της κοσμιότητος», «να βαδίζουν καθ’ οδόν κοσμίως και σεμνοπρεπώς», «ουχί ευπρεπής ενδυμασία», χωρίς να ορίζονται τα όρια της ευπρέπειας, της κοσμιότητας. Έτσι, ενώ δεν απαγορεύεται το ποδήλατο ή η απομάκρυνση από την πόλη, το μαγιό μπικίνι κατά τις θερινές διακοπές, οι αιρετικές κατά την ορθοδοξία θρησκευτικές πεποιθήσεις, θεωρούνται παραβάσεις και τιμωρούνται.

Επομένως, οι κανονισμοί έβαζαν ένα ασφυκτικό πλαίσιο, έμειναν στην ιστορία της εκπαίδευσης ως μνημεία αυταρχικότητας, αλλά μαθητική παράβαση που επέσυρε τιμωρία, ήταν κάθε διατάραξη της ευταξίας, της πειθαρχίας στην τοπική κοινωνία, κάθε διαφορετικότητα, «νεωτεριστικότητα», κατά τα συντηρητικά πρότυπα του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού.

Παρακάτω δίνεται ένας ενδεικτικός κανονισμός του Γυμνασίου Νάξου, εμπλουτισμένος συμπεριφορές που τιμωρήθηκαν κατά καιρούς:

1. Η ενδυμασία των μαθητριών με ευρύχωρες κυανές ποδιές, κάτω του γόνατος, με ζώνη ιδίου χρώματος και άνευ άλλης διακόσμησης. Κόμη συγκρατημένη με κορδέλα 5 εκατοστών. Χωρίς κοσμήματα, δακτυλίδια, κτλ. Η ποδιά είναι υποχρεωτική και στις απογευματινές μετακινήσεις, ενώ την Κυριακή μπορεί να φορούν τη στολή της παρέλασης ή άλλο σεμνοπρεπές ένδυμα.
2. Αντίστοιχα σεμνοπρεπής είναι η ενδυμασία μαθητών. Απαγορεύεται η μόδα ως ξενόφερτη, δηλαδή παντελόνια καμπάνα, μπλου τζην, πουκάμισα με μεγάλους γιακάδες, κτλ. Κόμη ευπρεπή.
3. Απόλυτη πειθαρχία εντός του Γυμνασίου, σεβασμός στους καθηγητές, ιερά προσοχή και άκρα ησυχία. Ο μαθητής αναπνέει από τη μύτη, ανοίγει το στόμα του μόνο όταν ερωτάται. Οι μαθητές/τριες απευθύνονται με τον προσήκοντα σεβασμό στους καθηγητές με τον τίτλο τους και στον πληθυντικό. Στις σκάλες του ορόφου ανέρχονται και κατέρχονται αθορύβως. Απαγορεύονται οι αστεϊσμοί μεταξύ μαθητών/τριών στα διαλείμματα. Αυστηρά το Κάπνισμα.
4. Η πρωινή προσευχή και η έπαρση της σημαίας γίνεται με ευλάβεια και στάση προσοχής, με συμμετοχή όλων στα τροπάρια και στον Εθνικό ύμνο.
5. Μαθητής που απουσιάζει «καθ’ υποτροπήν» την πρώτη ή άλλη ώρα αποβάλλεται αυτόματα και επανέρχεται την επομένη με τον κηδεμόνα του. Οφείλει να δικαιολογεί τις απουσίες του εκκλησιασμού.
6. Οι μαθητές/τριες οφείλουν να χαιρετούν πρώτοι τους καθηγητές, τον δήμαρχο, τον Δεσπότη, τους ιερείς, όταν τους συναντούν.
7. «Οι μαθηταί και οι μαθήτριαι δέον να βαδίζουν καθ’ οδόν κοσμίως και σεμνοπρεπώς». Προφανώς αναφέρεται στο ελεύθερο εφηβικό βάδισμα των μαθητριών, θέτοντας μυοσκελετικούς περιορισμούς ή σε πιθανές εκρήξεις, τρεξίματα των μαθητών.
8. Αυστηρή απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 7.15 το χειμώνα και 8.15 την άνοιξη. Απαγορεύεται η κυκλοφορία των μαθητριών εντός των στενών σοκακίων της παλαιάς Πόλης.
9. Απαγορεύεται η συνεργασία σε κατ’ οίκον μελέτη μεταξύ μαθητών – μαθητριών διαφορετικού φύλου. Απαγορεύεται η φοίτηση σε μη εγκεκριμένα φροντιστήρια.
10. Απαγορεύεται η χρήση ποδηλάτου ή ιπποειδών, όπως και η απομάκρυνση από την πόλη πεζών μαθητών σε επαρχιακούς δρόμους.
11. Απαγορεύεται η συμμετοχή σε συλλόγους, σωματεία, οργανώσεις εξαιρουμένων των προσκόπων, οδηγών, Αλκίμων, κατηχητικού.
12. Απαγορεύεται η επίσκεψη σε καφενεία – καφετέριες – bar – κέντρα διασκέδασης, ακόμα και με συνοδεία γονέα. Το ποτό, το χαρτοπαίγνιο, τάβλι, μπιλιάρδα, ποδοσφαιράκια. Είναι ανεκτή η παραμονή στο ισόγειο ζαχαροπλαστείου μόνο για γλυκό.
13. Απαγορεύονται οι γιορτές που συμμετέχουν διαφορετικού φύλου μαθητές/τριες. Υποβάλλεται λίστα καλεσμένων στο Γυμνασιάρχη προς έγκριση. Τα πάρτι απαγορεύονται αυστηρά.
14. Απαγορεύεται ο κινηματογράφος (Σινέ Αριάδνη). Επιτρέπονται μόνο εθνικές ή θρησκευτικές ταινίες που προσέρχεται ομαδικά το Γυμνάσιο σε απογευματινές ώρες.

Παρακάτω περιγράφονται μερικά χαρακτηριστικά περιστατικά ή συχνές περιπτώσεις παραβάσεων που τιμωρήθηκαν με αποβολή:

1^ο: Ένα περιστατικό γέφυρα με την προ του πραξικοπήματος περίοδο, που δείχνει το κλίμα της περιόδου και την ανυπομονησία του Λυκειάρχη να υποδεχθεί τη χούντα.

Λίγες μέρες πριν την 21/4/67, στην παρέλαση της 25/3/67, μια μαθήτρια Β’ Λυκείου, προτρέπει το τμήμα της να μην χειροκροτούν τα παρελαύνοντα ΤΕΑ της Νάξου, σχολιάζοντας την παρουσία τους αρνητικά. Ο θεολόγος το αντιλαμβάνεται και της επιτίθεται δημόσια για να αποκαταστήσει το κύρος των ΤΕΑ, λέγοντας ότι τα «Τάγματα Εθνικής Ασφαλείας» – ΤΕΑ, μας προστατεύουν από την υποδούλωσή μας στον κομμουνισμό, μας εξασφαλίζουν την ελευθερία. Εσύ τις θες να γίνουμε, Ρωσία; Να μην είσαι ελεύθερη; Να φτυαρίζεις χιόνια; Ναι, προτιμώ να φτυαρίζω χιόνια, απαντά η μαθήτρια!! Τα ΤΕΑ δεν υπάρχουν σε καμιά χώρα της Ευρώπης, συνεχίζει!! Αφού πιέστηκε να ομολογήσει επαφές και διασυνδέσεις με αντεθνικά κέντρα, τιμωρήθηκε λίαν επιεικώς με 7ήμερη αποβολή.

2^ο: Ένα δεύτερο περιστατικό γέφυρα που εξελίσσεται την εβδομάδα πριν το κλείσιμο των διακοπών του Πάσχα του 1967, επομένως την παραμονή του πραξικοπήματος, είναι:

Σε «αυλή των θαυμάτων» μπροστά στα δωμάτια που μένουν μαθητές/τριες από χωριά και νησιά, ένα απόγευμα τα παιδιά του Γυμνασίου παίζουν «μήλα» με μπάλα. Μια μαθήτρια ζητά από συμμαθητή της να της εξηγήσει ένα θεώρημα Γεωμετρίας, φεύγουν από το παιχνίδι και μπαίνουν σε ένα από τα δωμάτια της αυλής. Ειδοποιείται όμως δεύτερος μαθητής που εισβάλει στο δωμάτιο, όπου εξελίσσεται σκηνή ζηλοφθονίας και διαπληκτισμοί. Το παιχνίδι διακόπτεται. Η μαθήτρια τελικά ακολουθεί το νέο μαθητή που αποχωρούν μαζί. Η παράβαση της κοινής μελέτης από μαθητές/τριες διαφορετικού φύλου, επισύρει 7ήμερη αποβολή στους συμμετέχοντες. Οι ανακρίσεις με τη νέα κατάσταση της χούντας όμως συνεχίζονται, η μαθήτρια πιέζεται να εξηγήσει γιατί ακολούθησε τον δεύτερο μαθητή, όπως και ο μαθητής γιατί πήρε μαζί του τη μαθήτρια! Τους ζητούν να ομολογήσουν ένα αθώο μαθητικό χτυποκάρδι, το πιο φυσιολογικό στοιχείο της εφηβείας. Η αντιμετώπιση του συμβάντος δείχνει τις αναχρονιστικές υπερσυντηρητικές αντιλήψεις με τις οποίες το Γυμνάσιο Νάξου εισέρχεται στην εποχή της επταετίας.

3^ο: Πολλά περιστατικά αποβολών για παρακολούθηση κινηματογραφικής ταινίας στο «Σινέ Αριάδνη» σε νυκτερινές προβολές. Η έφοδος του Γυμνασιάρχη με τη βοήθεια κάποιου καθηγητή στο σινεμά, ήταν συχνό φαινόμενο. Ακολουθούσε το κυνήγι μαθητών/τριών ανάμεσα στα καθίσματα και τις βαριές κόκκινες κουρτίνες, έως ότου συλληφθούν ή ταυτοποιηθούν. Τυπική περίπτωση η αποβολή αριστούχου μαθήτριας, απουσιολόγου, με τετραήμερη, επειδή παρακολούθησε απογευματινή προβολή την ταινία «Οι θαλασσιές οι χάντρες».

4^ο: Καθημερινές αποβολές για ανάρμοστη συμπεριφορά στην τάξη ή στο διάλειμμα, για κάπνισμα στις τουαλέτες του σχολείου. Μαθήτρια αποβάλλεται με 4ήμερη, επειδή γέλασε κατά την ομιλία του Νομάρχη στο Γυμνάσιο Νάξου.

5^ο: Αποβολές για παρουσία σε καφενεία, καφετέριες, κάπνισμα, νυκτερινή κυκλοφορία, μπιλιάρδα, σφαιριστήρια.

6^ο: Αποβολές για παρουσία μαθητών/τριών σε κέντρα διασκέδασης, αποκριάτικες εκδηλώσεις μαζί με τους γονείς τους.

7^ο: Αποβολές για απειθαρχία σε παρελάσεις, εκδηλώσεις, γυμναστικές επιδείξεις. Δύο αθλητές που αρνήθηκαν τη τελευταία στιγμή να πάρουν μέρος στην σκυταλοδρομία 4Χ100, δημιούργησαν ανωμαλία και άσχημη εντύπωση στις παρευρισκόμενες αρχές, τιμωρήθηκαν με 4ήμερη.

8^ο: Αποβολές για κατοχή «εξωσχολικών αναγνωσμάτων», όπως «Μάσκα», έργα Καζαντζάκη ή μαθητικά Λευκώματα.

9^ο: Οι διαπληκτισμοί μεταξύ των μαθητών κατά τους ποδοσφαιρικούς αγώνες μεταξύ των τάξεων ήταν συχνοί. Σε αγώνα ΣΤ’ – Ε’, τραυματίστηκε ένας μαθητής σε μια διεκδίκηση της μπάλας, από άλλο μαθητή. Ο μαθητής που έκανε το φάουλ αποβλήθηκε από τον αγώνα με τριήμερη. Το θέμα όμως έφτασε στο σύλλογο των καθηγητών που ανέλυσε τεχνικά τη φάση του τραυματισμού (με V.A.R.;) και κατέληξε ότι ο μαθητής δεν είχε κακή πρόθεση κατά του συμμαθητή του, οπότε γλύτωσε τις παραπέρα συνέπειες!

10^ο: Αποβολές την κανονική περίοδο αλλά και στις διακοπές του Πάσχα για ανάρμοστη κόμμωση, ένδυση και υπόδηση (τακουνάκι;). Αποβολές για τη συμπεριφορά μαθητών το καλοκαίρι, για τη σχέση τους με τουριστικές δράσεις, παρουσία σε bar, beach bar, παραλίες, νυκτερινή ζωή. Σε μαθήτριες για το μαγιό μπικίνι που φορούσαν το καλοκαίρι.

11^ο: Αποβολές για απομάκρυνση μικτής ομάδας μαθητών/τριών από την πόλη ένα απόγευμα Κυριακής (μάλιστα κάποιος με ποδήλατο), προς τον επαρχιακό δρόμο των Εγγαρών. Αυτοκίνητο καθηγητή με συνεπιβαίνοντα τον Γυμνασιάρχη, κατέφθασε στο σημείο, όπου ο Γυμνασιάρχης καταδίωξε την ομάδα στα βράχια. Αφού πιστοποίησε ένα μόνο μαθητή και μια εξωσχολική νεανίδα, συνέλαβε και επιβίβασε στο αυτοκίνητο τους μία ήσυχη μαθήτρια. Ο μαθητής τιμωρήθηκε με 6ήμερη και η ήσυχη μαθήτρια με 3ήμερη αποβολή. Άγνωστο παραμένει ποιος ειδοποίησε για την ύπαρξη μαθητών εκεί!

12^ο: Στην Νάξο, λειτουργούσε φροντιστήριο Μαθηματικών, ενός εμπειρικού Μαθηματικού, δημοκρατικών φρονημάτων. Η Χούντα προφανώς δεν αποδεχόταν τη λειτουργία φροντιστηρίων γιατί «ουδεμίαν εγγύησιν παρέχουν περί της εν αυτοίς φρονηματιστικής αγωγής…» και δεύτερο γιατί αναδείκνυαν την ανεπάρκεια του χουντικού συστήματος εκπαίδευσης.  Ο Γυμνασιάρχης ξεκίνησε έναν αγώνα κατά του δημοκρατικού φροντιστή, με ομιλία προς τους γονείς «οι κίνδυνοι των μαθητών εκ των παρανόμως λειτουργούντων φροντιστηρίων», στηνόταν ο ίδιος και περίμενε να πιστοποιήσει τους μαθητές/τριες κατά την έξοδο από το φροντιστήριο, καλούσε τη χωροφυλακή, έκανε μηνύσεις. Έτσι, τιμώρησε με 4ήμερη αποβολή εννέα μαθητές/τριες της Γ’ Γυμνασίου που κατέγραψε ο ίδιος. Μεταξύ των μαθητριών ήταν και αρκετές αριστούχες.

Για την ιστορία, τελικά μια επιτροπή καθηγητών εξέτασε την υπόθεση και εισηγήθηκε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για την Ελληνοχριστιανική διαπαιδαγώγηση των μαθητών στο φροντιστήριο αυτό, επομένως δεν υπάρχει λόγος να διώκεται.

13^ο: Απομάκρυνση από το Γ.Ν. των τριών παιδιών που ακολουθούν τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά», με συνεχόμενες 8ήμερες αποβολές, αφού δεν δείχνουν μεταμέλεια, μετά την επιστροφή τους. Διαπομπεύονται στην πρωινή προσευχή, oπου αρνούνται να κάνουν το σταυρό τους. Η χούντα με εγκύκλιο ζητούσε την αυστηρή τιμωρία των «Μαρτύρων του Ιεχωβά», στην ουσία την ολοκληρωτική αποβολή τους από το σχολείο, γιατί δεν ακολουθούν τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, «την αγωγή που είναι αρρήκτως συνδεδεμένη με την ορθόδοξον πίστη», με προσβλητική στάση, και η παραμονή τους στο Γυμνάσιο Νάξου καθίσταται επικίνδυνος για τα υπόλοιπα παιδιά. Παρόλο που οι γονείς τους, ζητούσαν την απλή εξαίρεση από το μάθημα των θρησκευτικών, όπως οι καθολικοί μαθητές, δεν έγινε δεκτό.

14^ο: Στις προετοιμασίες του εορτασμού 21^ης Απριλίου, το 1970, ο μοναδικός μαθητής που έπαιζε τύμπανο αρνήθηκε να συμμετάσχει, ζητώντας την απαλλαγή του από την Γυμναστική. Φυσική αντίδραση, αφού ο πατέρας του ήταν εξορία (στη Γυάρο) και 2 αδέρφια του φυλακή (Αβέρωφ και Βουλιαγμένης). Για τη μη συμμετοχή στην προετοιμασία της παρέλασης ο Γυμνασιάρχης τιμώρησε τον μαθητή με 4ήμερη αποβολή. Η παρέλαση έγινε χωρίς τύμπανα, με τον Γυμνασιάρχη να το θεωρεί προσβολή, υπονόμευση του έργου της Κυβέρνησης. Ζήτησε το κεφάλι του μαθητή. Την κατάσταση έσωσε ο σχολίατρος, παιδίατρος της Νάξου, που γνωρίζοντας την περιπέτεια της οικογένειας, πιστοποίησε ασθένεια του μαθητή και απαλλαγή του από το μάθημα της Γυμναστικής.

15^ο: Η οργάνωση ενός πάρτι ήταν από τα μεγαλύτερα παραπτώματα της σχολικής ευταξίας. Με άδεια του Γυμνασιάρχη μπορούσε να γίνει απογευματινή εορτή με συμμετέχοντες ιδίου φύλου με τον εορτάζοντα Άγιο και με λίστα συμμετεχόντων που του υποβαλλόταν προς έγκριση. Οι καθηγητές περιπολούσαν το Σαββατοκύριακο έξω από τα σπίτια των μαθητών για να παρακολουθούν για πιθανές γιορτές.

Η ουσιαστική απαγόρευση των ονομαστικών γιορτών, δηλαδή της κοινωνικής μαθητικής ζωής, ανάγκαζε τους μαθητές/τριες  να στραφούν στα μυστικά πάρτι, γνωρίζοντας τους πιθανούς κινδύνους. Οργανώνονται κατά παρέες με προσκλήσεις σε συγκεκριμένους έμπιστους φίλους μαθητές/τριες και σε ασφαλείς τόπους, σε μη προβλέψιμα σπίτια. Ένα τέτοιο πάρτι οργανώθηκε σε σπίτι εξωσχολικού, μέσα στο ήσυχο Κάστρο. Το σύστημα πληροφοριών όμως δούλευε ανεξαρτήτως Χριστιανικού δόγματος και έτσι, αφού παρενέβη η αστυνομία και διεκόπη το πάρτι, την επόμενη ξεκίνησαν οι ανακρίσεις, οι καταθέσεις, οι απειλές και οι ομολογίες. Πάνω από 12 παιδιά αποβλήθηκαν με 7ήμερη και διαγωγή κοσμία. Τα αγόρια κατηγορήθηκαν για «σωματεμπορία συμμαθητριών» σε εξωσχολικούς, τα κορίτσια ότι βαδίζουν στο δρόμο της «αμαρτίας», οι γονείς για ανύπαρκτη κηδεμονία. Το ποινολόγιο όμως, εμπλουτίστηκε με μια νέα ποινή: «Καθαίρεση Σημαιοφόρου», καθαίρεση του σημαιοφόρου του Γυμνασίου Νάξου, αφού και αυτός συμμετείχε στο πάρτι. Σε αυτόν που εμπιστεύεται η Εθνική Κυβέρνηση την Ελληνική σημαία, δεν μπορεί παρά να εμφορείται πλήρως από τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη και να απορρίπτει τα ξενόφερτα διαβρωτικά της Εθνικής Συνείδησης πάρτι.

 

Το σύστημα των «σχολικών κανονισμών» και των τιμωριών, είχε ως συνιστώσα την αναγκαστική προσέλευση του γονέα ή κηδεμόνα στο Γ.Ν. και τη συνάντηση με τον Γυμνασιάρχη ή τον υπεύθυνο καθηγητή της τάξης του μαθητή. Το σλόγκαν της εποχής ήταν «φύγε … και έλα αύριο με τον κηδεμόνα σου».

Ο Γυμνασιάρχης στη συνάντηση ανέλυε τη σημασία της πράξης του παιδιού, την παραφωνία του, ως την ανταρσία του, την άρνησή του να δεχθεί την Ελληνοχριστιανική αγωγή, την προσβλητική του στάση απέναντι στην αγάπη της Εθνικής Κυβέρνησης να του προσφέρει μόρφωση. Τρομοκρατούσε και μεταβίβαζε ευθέως τις ευθύνες στην οικογένεια, που θα στιγματίζεται μέσα σε ένα δήθεν κλίμα ησυχίας και ασφάλειας στην τοπική κοινωνία της Νάξου. Έφερνε τον πατέρα αντιμέτωπο με την Εθνική Κυβέρνηση. Δινόταν η εντύπωση ότι τα παιδιά αποτελούσαν το δόλωμα για να αλιεύουν και να βάζουν στο χέρι τους γονείς τους.

Στις αυστηρές τιμωρίες λίγοι γονείς αντέδρασαν και κάλυψαν τα παιδιά τους. Μερικοί προσέφυγαν στον Νομάρχη Κυκλάδων, ο οποίος δήθεν κινούσε διαδικασίες εξέτασης των συμβάντων. Άλλοι αντιδρούσαν με αγρίους ξυλοδαρμούς πάνω στα παιδιά τους, αφού τους είχαν εκθέσει ως φιλήσυχους πολίτες και το σχολείο συνιστούσε το ξύλο για συμμόρφωση. Ενώ άλλοι πατέρες αναγκάστηκαν να ενταχθούν στο σύστημα χαφιεδισμού της χούντας και να στρατευτούν στα Τ.Ε.Α. για να αποδείξουν τη νομιμοφροσύνη τους ως αντίβαρο σε κάθε κακή πράξη του παιδιού τους.

Σε περίπτωση παραπτώματος μαθητή/τριας από τα γύρω νησιά, ή την ορεινή Νάξο, που οι γονείς του δεν ήταν στη Χώρα (κηδεμόνας οριζόταν τυπικά κάποιος γνωστός συντοπίτης), ο Γυμνασιάρχης το πρωί στην προσευχή,  διαπόμπευε τη νησιωτική οικογένεια, χαρακτηρίζοντας τα παιδιά της δήθεν εγκαταλελειμμένα – παραμελημένα και την οικογένεια δήθεν διαλυμένη και προβληματική.

Όλο αυτό το πλέγμα των απαγορεύσεων, το δίκτυο εποπτείας, σε συνδυασμό με το επταήμερο σχολείο (με τον Κυριακάτικο εκκλησιασμό), λειτουργούσε ασφυκτικά πάνω στη ζωή των μαθητών και ιδιαίτερα των μαθητριών. Ήταν τα κρίσιμα χρόνια που θα διαμόρφωναν ελεύθερες συνειδήσεις, δημοκρατικούς πολίτες με αξίες και σεβασμό των δικαιωμάτων, προσωπικότητες με ολοκληρωμένη αντίληψη, λογικά συγκροτημένες, κριτικές και δημιουργικές.

Η εφηβική ορμή και το πάθος, όμως δε φυλακίζονται. Οι άπειρες απαγορεύσεις έκαναν τον πόθο της ελευθερίας ακόμη μεγαλύτερο. Οι επινοήσεις τρόπων να τη κατακτούν και να την βιώνουν περισσότερες.

Οι μαθητές/τριες  διαμόρφωναν τη προσωπικότητα τους,  όχι από την αφομοίωση της παρεχόμενης παιδείας, αλλά από την ανατρεπτική στάση απέναντι σε αυτήν. Στο ανελεύθερο Γυμνάσιο έθεταν τη βάση της συγκρότησης του ελεύθερου χαρακτήρα, του αυριανού εξεγερμένου φοιτητή του Πολυτεχνείου και της μεταπολίτευσης.

 

ΠΗΓΕΣ:

• Αναγκαστικός Νόμος 129 – 19/9/1967
• Αναγκαστικός Νόμος 40 – 21/7/1967
• Αναγκαστικός Νόμος 59 – 30/7/1967
• Εγκύκλιοι αριθ. εγκ.1 /16 -5- 1967, αριθ. εγκ.294/10-2-71, αριθ. εγκ.625/5-5-72
• Βιβλία Παιδαγωγικών Συνεδριάσεων του Γυμνασίου Νάξου 1962-1976
• Βιβλίο Πρακτικών Συνεδριάσεων του Συλλόγου Καθηγητών Γυμνασίου Νάξου
• Ημερολόγιο Γυμνασίου Νάξου 1971-1973
• Εφημερίδα «Ναξιακή Πρόοδος» Αύγουστος 1971
• Χριστίνα Γκουζιώτη και Ελένη Καλογιάννη, πτυχιακή εργασία, Η Εκπαίδευση κατά την περίοδο της δικτατορίας 1967-1974, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης 2019
• Μαρία Πολυχρονακη, Φροντιστήριο : ένας αλώβητος θεσμός υπέρβασης των συστημάτων εισαγωγής στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση
• Κουτσουρά Ζωή, Δικτατορία ( 1967-1974) και Σχολείο: οι αποκαλύψεις ενός σχολικού αρχείου, Διπλωματική Εργασία ΑΠΘ 2008