Καλησπέρα συντρόφισσες/φοι, από την ΝΕ Κυκλάδων ο συντονιστής Μιχάλης Φραγκίσκος.
Θα σας εκθέσουμε τις απόψεις μας για τα Αιολικά Πάρκα στις Κυκλάδες και την πρόταση μας για τις «Ενεργειακές Κυκλάδες» όπως διαμορφώθηκε στο πλαίσιο της πρότασης για την Κυκλαδική Συν-ανάπτυξη, στο 15ο Αναπτυξιακό συνέδριο της Σύρου, ως ένα βιώσιμο πρότυπο, κοινωνικά δίκαιο, χωρικά και κλαδικά ισόρροπο, συμβατό στην κλίμακα και την παραγωγική, πολιτιστική ιστορική φυσιογνωμία του συμπλέγματος των νησιών.
Πάνω από δύο δεκαετίες μας απασχολεί το θέμα της εγκατάστασης αιολικών πάρκων στα νησιά μας. Κάναμε προσπάθειες χωροθέτησης σε μερικά (Άνδρος) και αρκετές επιστημονικές ημερίδες παλαιότερα ως Συνασπισμός. Τα δυσμενή ορατά αποτελέσματα των πρώτων εγκαταστάσεων μας οδήγησαν στο δρόμο του αγώνα αναπτύσσοντας μαζικά κινήματα στα περισσότερα νησιά.
Η θέση μας για την ενέργεια είναι η παρακάτω:
Ενέργεια διασύνδεση και αυτονομία
Η ενεργειακή διασύνδεση των νησιών είναι ένα πρωτόγνωρο γεγονός ενοποίησής τους γιατί ανατρέπει το μοντέλο της απομόνωσης, της ασυνέχειας, των αυτόνομων λύσεων αυτάρκειας και ενοποιεί, δένει, συνδέει τοπικές οικονομίες και κοινωνίες σε ένα κοινό πλαίσιο που πρέπει όλα τα νησιά να συμβάλλουν ισότιμα.
Στο αναπτυξιακό σχέδιο προτείνεται η χρήση μορφών ΑΠΕ (αιολική ενέργεια, γεωθερμία, βιομάζα κτλ ) με εγκαταστάσεις συμβατές στη κλίμακα και στην φυσιογνωμία κάθε νησιού, σε περιοχές που δεν υφίστανται επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα, στην βιοποικιλότητα, στο πολιτιστικό τοπίο, στο αγροτικό οικοσύστημα, στη γεωργική γη και πάντα σε συμφωνία με τα τοπικά χωροταξικά όπου υπάρχουν και σε συμφωνία με την σωστά και πλήρως ενημερωμένη τοπική κοινωνία.
Επίσης, στα μη διασυνδεμένα νησιά, προτείνεται η ενεργειακή αυτονομία, με εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών ΑΠΕ, στο πρότυπο των Ενεργειακών Κοινοτήτων, με πρότυπο τον Ενεργειακό Συνεταιρισμό της Σίφνου.
Η Σημερινή Κατάσταση, οι λόγοι των αντιδράσεων των κατοίκων
Είναι γεγονός ότι βασική συνιστώσα της ταυτότητας των Κυκλάδων αποτελεί το αιολικό δυναμικό της περιοχής. Οι Κυκλαδίτες με τις κατάλληλες επινοήσεις τους αξιοποίησαν τον άνεμο, κατασκευάζοντας ιστιοφόρα, ανεμόμυλους, αγροκτήματα, βιοκλιματικές κατοικίες και οικισμούς.
Σήμερα μέσα στο πλαίσιο ανάπτυξης των ΑΠΕ, οι Κυκλάδες αποτελούν ένα από τους προσφορότερους τόπους επενδύσεων, ιδιαίτερα μετά την διασύνδεση τους με το εθνικό σύστημα. Ήδη έχουν δοθεί άδειες ισχύος 1.200 ΜW, καλύπτοντας την φέρουσα ικανότητα του χωροταξικού (ΕΠΣΧΑΑ-ΑΠΕ-2008) ως και 94%, 70%, 52% σε μικρά νησιά όπως η Ανάφη, η Ίος, η Κέα-Κύθνος και ως 84% σε Δημοτικές Ενότητες όπως η Υδρούσα της Άνδρου, και με σκοπό όχι την εξυπηρέτηση των τοπικών αναγκών, που στην αιχμή του Αυγούστου είναι 250 ΜW. Άλλα με στόχο την παραγωγή ενέργειας αποκλειστικά για την ενίσχυση του εθνικού μίγματος και με μοναδικό σκοπό το δωρεάν από την φύση επιχειρηματικό κέρδος.
Η ΝΕΚ θεωρεί ότι παρά τα αειφορικά χαρακτηριστικά της παραγόμενης ενέργειας, και τη θετική συμβολή στη κλιματική αλλαγή, η εγκατάσταση των γιγαντιαίων αιολικών σταθμών (ΑΣΠΗΕ), συγκρούεται με το παραγωγικό μοντέλο βιώσιμης συνανάπτυξης που αποτελεί το στρατηγικό μας στόχο και όραμα. Και βέβαια συγκρούεται με το ευαίσθητο οικοσύστημα των Κυκλάδων, συγκρούεται με το μοναδικό ιστορικό πλούσιο αποτύπωμα της πυκνής ανθρώπινης παρουσίας αιώνων, συγκρούεται με τη κλίμακα όπως την αντιλαμβάνονται οι νησιώτες στον περιορισμένο χώρο των νησιών.
Οι αρνητικές επιδράσεις των ΒΑΠΕ επικεντρώνονται βασικά σε τρεις τομείς, πρώτον στην οικονομία (τουρισμό) των νησιών, δεύτερο στα οικοσυστήματα και τρίτο στα πολιτιστικά τοπία. Το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά των επιρροών σε κάθε νησί είναι διαφορετικά και εξαρτώνται από αντικειμενικούς, ιστορικούς και κοινωνικούς παράγοντες, με βάση τους οποίους αναπτύσσονται οι αντίστοιχες αντιδράσεις των νησιωτικών κοινωνιών. Έτσι πχ η κοινωνία της Τήνου θέτει ως προτεραιότητα την προστασία του πολιτιστικού τοπίου, ενώ της Πάρου περισσότερο την υπεράσπιση της τοπικής οικονομίας του τουρισμού.
- Η αλλοίωση της μορφής του φυσικού και του ανθρωπογενούς κυκλαδικού τοπίου (στο οποίο στηρίχθηκε η τουριστική ανάπτυξη), με ανεμογεννήτριες ύψους 100 μέτρων, διατεταγμένες στις κορυφογραμμές των νησιών, ορατές από οικισμούς, παραλίες, αρχαιολογικούς χώρους, γειτονικά νησιά, τα παραπλέοντα πλοία, δημιουργεί και συνθέτει ένα βαρύ βιομηχανικό σκηνικό που επηρεάζει αρνητικά τον επισκέπτη και υποβαθμίζει το τουριστικό προϊόν όπως και τις όποιες προσπάθειες ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Πρόκειται για ζημία του μεγαλύτερου μέρους της νησιωτικής κοινωνίας, αφού σχεδόν όλοι ασχολούνται με τον τουρισμό, χάριν του κέρδους 30 εταιριών.
- Πέρα από αυτό, η μεγαλύτερη καταστροφή γίνεται στο ευαίσθητο οικοσύστημα, κυρίως της ορνιθοπανίδας του Αιγαίου, μεταναστευτικής και ενδημικής, για την οποία οι κορυφές των απάτητων βουνών των νησιών αποτελούν το βιότοπο τους, ένα ενιαίο ζωτικό χώρο που προστατεύεται από το νησιωτικό δίκτυο NATURA 2000. Κυρίως τα συνοδά έργα θα επιφέρουν ανεπίστρεπτα πλήγματα στη βιοποικιλότητα. Παράδειγμα οι δρόμοι θα οδηγήσουν την ελεύθερη βόσκηση γύρω από τις ανεμογεννήτριες, έλκοντας και την κοινότητα των γυπαετών εκεί με κίνδυνο θανατηφόρων προσκρούσεων. Ενδεικτικά αναφέρω ότι στη Νάξο ενδημούν οι 65 γυπαετοί από τους 200 της Ελλάδας συν 2 Σέρβοι. Συμπερασματικά η ΝΕΚ θεωρεί ότι τα αειφορικά χαρακτηριστικά των ΑΠΕ με την εγκατάσταση μεγάλων αιολικών πάρκων, αντιστρέφονται και λειτουργούν σε βάρος των νησιών. Θεωρεί ότι πρόκειται για μοντέλο εξαγωγής αειφορίας από τα νησιά προς το σύστημα, δηλαδή ανάλωση βιοποικιλότητας, οικοσυστημάτων, περιβάλλοντος.
- Το ορεινό τοπίο των Κυκλάδων δεν είναι άπλα οι επιβλητικοί γεώτοποι των βουνοκορφών της Αιγηίδας. Είναι μια πολυδιάστατη οντότητα, μια σύνθεση χώρου, γης, άγριας πανίδας και χλωρίδας, ήπιων ανθρωπογενών παρεμβάσεων και χρήσεων, μνημείων, μυθολογίας, ιστορίας και παραδόσεων. Βιώνεται από τους Κυκλαδίτες με τοπικούς πολιτισμικούς όρους, αφού εκπέμπει συμβολισμούς, νοήματα και αξίες που διατηρούνται για χιλιετίες στη συλλογική ιστορική μνήμη. Τα τοπία στα νησιά συνδέονται με ισχυρά τοπόσημα με ζωντανή τη σημειολογική τους αξία. (Παραδείγματα ο Ζας, η σπηλιά του Ζα, του Περσέα κτλ.) Η απομόνωση, η περιχαράκωση του νησιών δημιούργησε ισχυρές ταυτότητες, δυνατές ιστορικές συνειδήσεις και ζωντανές λαϊκές παραδόσεις. Προφανώς οι εγκαταστάσεις και τα έργα των πάρκων στις βουνοκορυφές προκαλούν τις βιωματικές αντιδράσεις των νησιωτών, ιδιαίτερα των νησιών με ισχυρή πολιτιστική παράδοση. Δεν πρόκειται για το φαινόμενο Ν.Ι.Μ.Β.Υ.. Είναι η συνείδηση της πετραίας γης, όπως περιγράφει στο ομώνυμο βιβλίο του για τις Κυκλάδες ο Μανώλης Γλέζος. Είναι αυτό που αδυνατεί να συλλάβει ο αμύητος για τις Κυκλάδες. Νομοθέτης, επενδυτής, κυβερνητικός ή και αριστερός κομματικός.
Προτάσεις
Επειδή όμως η κλιματική κρίση είναι παρούσα στις Κυκλάδες, το παραδοσιακό ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον διαβρώνεται και καταστρέφεται είτε από έντονα καιρικά φαινόμενα (εξωκυκλαδικά – πλανητικά), είτε από την ανάπτυξη του τουρισμού, είναι προφανές ότι οι νησιωτικές κοινωνίες πρέπει να αναλάβουν ευρύτερες ευθύνες και πρωτοβουλίες. Δεν πρέπει να αποκλείουν την παραγωγή ΑΠΕ όλων των μορφών, από εγκαταστάσεις ανάλογες της κλίμακας του νησιού τους.
Με τη συμμετοχή των φορέων της κοινωνίας των πολιτών, απαιτείται να γίνει ένας διαφορετικός σχεδιασμός κλίμακας και μια ριζική αλλαγή σε επίπεδο διατάξεων του ενεργειακού και χωροταξικού σχεδιασμού που θα προστατεύει και θα σέβεται τα ειδικά χαρακτηριστικά των νησιών. Σχεδιασμός και καθορισμός της φέρουσας ικανότητας των περιοχών σε κάθε νησί ξεχωριστά, με τους όρους και τις προϋποθέσεις, με τις συνέπειες και τις παράπλευρες απώλειες, και με γνώμονα την προστασία των πόρων που δεν ανανεώνονται.
Δηλαδή προτείνουμε νέο ειδικό χωροταξικό και τοπικά χωροταξικά σχέδια που θα προσδιορίζουν επακριβώς τις περιοχές καταλληλότητας για τη χωροθέτηση των αιολικών κλίμακας ή άλλων μορφών εγκαταστάσεων λαμβάνοντας υπόψη τις βιωματικές απόψεις των πολιτών και της αυτοδιοίκησης, πριν από την οποιαδήποτε απόφαση.
Δυστυχώς η Κυβέρνηση μας κωλυσιεργούσε και δεν ολοκλήρωσε την εκπόνηση του νέου Ειδικού Χωροταξικού (Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης) για τις ΑΠΕ με έμφαση στην προστασία των περιοχών NATURA 2000, τις διεθνείς συμβάσεις για το τοπίο και τη σημασία του νησιωτικού χώρου του Αιγαίου. Αυτό είναι το κύριο που διεκδικούμε σήμερα, όπως και την αναστολή των αδιοδοτήσεων ως την έγκριση του.
Σε κάθε περίπτωση οι κοινωνίες των νησιών, με υπευθυνότητα απέναντι στην κλιματική αλλαγή και αλληλεγγύη μεταξύ τους, με δημοκρατικές διαδικασίες θα αποφασίσουν την έκταση, την ένταση και τον τρόπο αξιοποίησης του ενεργειακού δυναμικού της περιοχής τους, ως κοινωνικό αγαθό, μέσω της συλλογικής εκμετάλλευσης με ενεργειακούς συνεταιρισμούς, κοινότητες ή μέσα από δημοτικά σχήματα.
Συντροφισσες/φοι
Η Νομαρχιακή Επιτροπή ΣΥΡΙΖΑ Κυκλάδων σήμερα εκφράζοντας τη βούληση της κοινωνίας των νησιών μας, παραμένει σταθερή στους στόχους των μακρόχρονων αγώνων μας για την προστασία του περιβάλλοντος και του τοπίου των Κυκλάδων, δρα σύμφωνα με το τοπικό της πρόγραμμα, το μοντέλο βιώσιμης συν-ανάπτυξης, Ο αγώνας μας σήμερα πρέπει να δυναμώσει γιατί μετά τα νομοσχέδια της ΝΔ, το αναπτυξιακό- Απελευθέρωση της Ενέργειας – περιβαλλοντικό, θεσμοθετείται μια ανάπτυξη χωρίς περιβαλλοντικούς κανόνες και με επιπλέον κίνδυνους για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, παρέχοντας διευκολύνσεις και κίνητρα για την ολοκλήρωση και επέκταση των υπό κατασκευή αιολικών πάρκων στις Κυκλάδες.
Ευχαριστώ
Νομαρχιακή Επιτροπή ΣΥΡΙΖΑ Κυκλάδων
Ο αγώνας να μην εγκατασταθούν τα αιολικά πάρκα στα βουνά μας συνεχίζεται!! Ο αγώνας του 2017 δικαιώθηκε με την απόσυρση του ενός πάρκου (του Βουρλά). Στο video οι ανεμογεννήτριες στις κορφές του ΖΑ της Αμόμαξης επιβάλλονται στο χωριό της Κορώνου και στο οικοσύστημα του Βουνού.
