Το κείμενο κατατέθηκε ως αναφορά προς την Εισαγγελία Νάξου στις 16/1/2020, από τον Βερύκοκκο Λευτέρη και Φραγκίσκο Μιχάλη.
Στο χώρο του Αιγαίου έχουν καταγραφεί πολλοί υγρότοποι που φιλοξενούν ποικιλία ενδιαιτημάτων και ενδημικών ειδών χλωρίδας και πανίδας. Ο πιο κοινός τύπος υγροτόπου στα νησιά του Αιγαίου είναι τα παράκτια έλη, στα οποία είτε καταλήγει ένας ρύακας εποχιακής ροής ή τροφοδοτούνται υπογείως με γλυκό νερό (βλυχάδες) που «επικάθεται» πάνω στον θαλασσινό υδροφόρο ορίζοντα. Έτσι, το νερό τους είναι κυρίως υφάλμυρο, αλλά ανάλογα με την εποχή κυμαίνεται από γλυκό ως αλμυρό.
Στο κατά κανόνα ημίξηρο περιβάλλον των νησιών, η σημασία των υγροτόπων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι μεγάλη, ενώ η αξία τους για τις ανθρώπινες νησιωτικές κοινωνίες θεμελιώδης.
Στη Νάξο υπάρχουν 17 υγρότοποι (καταγραμμένοι από την WWF), που είναι οι περισσότεροι στο Νότιο Αιγαίο μετά την Ρόδο. Επίσης στη Νάξο βρίσκεται ο μεγαλύτερος υγρότοπος του Νότιου Αιγαίου η Αλυκή (1.000 στρέμματα).
Νοτιότερα από την Αλυκή μετά τις λίμνες του Αγίου Προκοπίου και της Βίγλας βρίσκονται οι λίμνες της Γλυφάδας στο Καστράκι, με κωδικό WWF ΕΛΛΑΣ: ΝΑΧ03. Η ταυτότητα και τα οικολογικά χαρακτηριστικά τους περιγράφονται στο επισυναπτόμενο κείμενο της WWF από τη μελέτη «Απογραφή των υγροτόπων των νησιών του Αιγαίου».
Πρόκειται για μία μεγάλη και μια μικρή λίμνη νοτιότερα, που έχουν διαμορφωθεί παράλληλα με την θαλάσσια ακτή σε μήκος ενός χιλιομέτρου περίπου. Ανάμεσα στις λίμνες και την ακτή υπάρχουν επεκταμένα αμμοθινικά συστήματα με κέδρους. Παλαιότερα λειτουργούσαν ως αλυκές, δηλαδή οδηγούσαν με τάφρους την θάλασσα τον χειμώνα στις λίμνες όπου μετά την εξάτμιση συνέλεγαν το αλάτι.
Σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ του συμβούλιου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας οι λίμνες της Γλυφάδας αποτελούν τύπο φυσικών οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος των οποίων η διατήρηση απαιτεί το χαρακτηρισμό περιοχών ως ειδικών ζωνών διατήρησης. Αποτελούν τύπους οικοτόπων προτεραιότητας 1150-Παράκτιες λιμνοθάλασσες και 2250 –Θίνες των παραλίων με Juniperus spp. (κωδικοί του Natura 2000) καθώς και άλλων εννέα τύπων.
Το καθεστώς προστασίας είναι SCI (NATURA GR 4220014 Ειδική Ζώνη Διατήρησης Κεντρική και νότια Νάξος και θαλάσσια ζώνη) με το νόμο 3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». Επίσης η περιοχή είναι μέρος του Καταφύγιου Άγριας Ζωής του Αλυκού με απόφαση του γενικού γραμματέα της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (Αρ. Φύλου 857/11-6-2004).
Οι λίμνες της Γλυφάδας επειδή βρίσκονται μέσα σε τουριστική περιοχή υφίσταται τις πιέσεις από την ραγδαία τουριστική ανάπτυξη. Οι παρεμβάσεις στις λίμνες με κίνητρο τα τουριστικά έσοδα είναι συχνές όλα τα προηγούμενα χρόνια. Έτσι και εφέτος, τα ξημερώματα της Κυριακής 12/01/2020 στη νοτιοδυτική άκρη της μεγάλης λίμνης της Γλυφάδας, έγινε εμβάθυνση κατά ένα μέτρο της φυσικής τάφρου υπερχείλισης της λίμνης και διαπλάτυνση της σε 4 περίπου μέτρα ως την θάλασσα σε μήκος 70 μέτρων, με σκοπό την αποστράγγιση των νερών της. Σημαντική είναι και η αλλοίωση των αμμοθινών της παραλίας. Χρησιμοποιήθηκε εκσκαφέας πιθανότατα τύπου JCB, όπως φαίνεται από τα ίχνη των τροχών του πάνω στην άμμο της παραλίας.
Υπολογίζεται ότι ο μεγαλύτερος όγκος των νερών της λίμνης διοχετεύτηκε στη θάλασσα (περίπου 30.000 κυβικά μέτρα) σε ένα 24ωρο, ενώ συνεχίζεται η εκβολή.
Οι επιπτώσεις της παρέμβασης είναι σημαντικές για το περιβάλλον της περιοχής των λιμνών και της ακτής:
- Είναι γνωστό ότι η περισσότερη άγρια ζωή αναπτύσσεται στην υδρόβια βλάστηση στις όχθες της λίμνης. Το νερό όμως τώρα έχει απομακρυνθεί από την όχθη πάνω από δέκα μέτρα διαταράσσοντας την ισορροπία.
- Οι λίμνες είναι σημαντικό ενδιαίτημα για τα αποδημητικά πουλιά που αρχίζουν να έρχονται. Το μεγαλύτερο όμως βιολογικό απόθεμα της λίμνης έχει απολεσθεί προς την θάλασσα. Η βιοδιατροφική αξία της λίμνης έχει υποβαθμιστεί σε κρίσιμο βαθμό.
- Με τον πρώτο νότιο-δυτικό άνεμο στη λίμνη θα εισρεύσει θαλασσινό νερό αλλάζοντας την σύνθεση του οικοτόπου και του διατροφικού αποθέματος.
- Το άνοιγμα της τάφρου κατέστρεψε το φυσικό φίλτρο των αμμοθινών που ρύθμιζε την ισορροπία εκροής γλυκού και εισροής αλμυρού νερού στη λίμνη.
- Η πτώση της στάθμης του νερού της λίμνης έχει αποτέλεσμα την μετατόπιση του υδροφόρου ορίζοντα υπέρ του θαλασσινού νερού, δηλαδή την υφαλμύρωση των εδαφών πέραν της λίμνης. Διατάραξε λοιπόν και την υδρογεωλογική ισορροπία.
- Η μετακίνηση του μηχανικού εκσκαφέα στην αμμουδιά ανάμεσα σε αμμοθίνες και κέδρους επί ένα περίπου χιλιόμετρο προκάλεσε προβλήματα στο παραλιακό οικοσύστημα.
- Η τελική βίαια παρέμβαση στις αμμοθίνες στο σημείο της εμβάθυνσης της τάφρου κοντά στην ακτογραμμή της θάλασσας διέκοψε την συνέχεια των παράκτιων αμμοθινών και σκόρπισε τόνους άμμου στη θάλασσα.
- Οι λίμνες και η παραλία είναι άμεσα συνδεμένη ως κοινό οικοσύστημα με το παρακείμενο προστατευόμενο κεδροδάσος του Αλυκού στο οποίο οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρές.
Είναι προφανές ότι οι παρεμβάσεις και οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα είναι σε ευθεία αντίθεση με το καθεστώς προστασίας της λίμνης και της θαλάσσιας ακτής δηλαδή το καθεστώς Natura 2000 και του καταφύγιου άγριας ζωής.
Επίσης είναι προφανές ότι η παρέμβαση έγινε από έναν ή περισσότερους κατοίκους ή επιχειρηματίες της περιοχής, είτε γιατί πλημύριζαν πιθανοί ιδιόκτητοι γειτονικοί χώροι της λίμνης, είτε γιατί επιδιώκουν την αποξήρανση για να χρησιμοποιηθεί το καλοκαίρι ως παρκινγκ τροχόσπιτων, αυτοκινήτων σέρφερ, είτε γιατί θέλουν να απομακρύνουν την ενοχλητική άγρια ζωή.
Ζητάμε την παρέμβαση σας ώστε
- Να εκτιμηθεί η καταστροφή από τον Φορέα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών των Κυκλάδων. (Σύρος τηλ. 22813-61429)
- Να εντοπιστούν από την αστυνομία-λιμεναρχείο οι υπεύθυνοι της καταστροφής.
- Να διαταχθεί η αποκατάσταση των αμμοθινών δηλαδή το κλείσιμο της τάφρου, ώστε να σταματήσει η διαρροή.
- Να ληφθούν μέτρα φύλαξης της λίμνης της Βίγλας και άλλων λιμνών από παρόμοιες ενέργειες.
Συνημμένα:
- Απόσπασμα της WWF για τις λίμνες Γλυφάδας ΝΑΧ03
- Αεροφωτογραφία από το Google Earth
- Φωτογραφίες της τάφρου, του άδειου χώρου της λίμνης και των ιχνών του εκσκαφέα.
- Ένθετο του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών των Κυκλάδων
- Φωτογραφίες από την επίσκεψη των φλαμίνγκο (φοινικόπτερα) το 2017 στη λίμνη της Βίγλας.
