Καλωσορίζουμε τον Υπουργό μας στη Νάξο και στην ολομέλειά μας. Δεν μας ξαφνιάζει η ευαισθησία του για ένα κοινωνικό πρόβλημα του νησιού μας που υπερβαίνει τις αρμοδιότητες του Υπουργείου του. Αυτή είναι η διαφορά ενός Αριστερού Υπουργού από ένα τεχνοκράτη Υπουργό.
Το σμυριδικό είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα του νησιού μας, κατεξοχήν κοινωνικό, σε παράλληλη πορεία με την εγκατάλειψη και τον αποκλεισμό της Ορεινής Νάξου αφού η κύρια εργασία των κατοίκων είναι η εξόρυξη και παράδοση της σμύριδας.
Οι εργαζόμενοι μεταπολεμικά ανέπτυξαν μια σειρά συντεχνιακών αγώνων, συχνά με πολιτικά χαρακτηριστικά, στους οποίους πάντοτε συμπαραστάθηκε και πρωτοστάτησε η Αριστερά, έξω και μέσα στη βουλή. Η απαξίωση της τιμής της Ναξίας Σμύριδας στη διεθνή αγορά και η ελάττωση των ποσοτήτων δεν εξασφάλιζε πλέον ένα στοιχειώδες εισόδημα στους σμυριδεργάτες. Το προνόμιο όμως που έδινε τη δυνατότητα εγγραφής όλων των κατοίκων στους καταλόγους εργασίας σε συνδυασμό με το μεγάλο αριθμό των διαθέσιμων ενσήμων είχε αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα «κύκλωμα εμπορίου» ενσήμων από τους πραγματικούς εργαζόμενους – παραγωγούς προς τους εγγεγραμμένους μη εργαζόμενους, που αποτελούσε και το μοναδικό κίνητρο της εργασίας στα σμυριδωρυχεία και παραμονής στα χωριά.
Ως αριστερά παρά την προφανή ζημιά του δημοσίου συμβιβαστήκαμε με αυτό το σύστημα, επειδή μέσα στις συνθήκες εγκατάλειψης της Ορεινής Νάξου, έδινε τις μοναδικές απαιτούμενες οικονομικές ανάσες να μείνει η κοινωνία οριακά ζωντανή, εξασφάλιζε υγειονομική περίθαλψη και σύνταξη σε μια έστω μικρή τοπική ομάδα του νησιού.
Σήμερα όμως που η κυβέρνηση της Αριστεράς μπορεί να δώσει μια βιώσιμη και δίκαια λύση υπέρ των πραγματικών εργαζομένων και των χωριών της Ορεινής Νάξου δεν μπορεί να συνεχίζει να συντηρεί ένα τέτοιο σύστημα.
Μια παλαιότερη εναλλακτική πρόταση της ΟΜ μας για την εξυγίανση του υπάρχοντος συστήματος ήταν η παρακάτω:
Η κύρια αιτία της λειτουργίας του παραεμπορίου των ενσήμων είναι η μικρή αναλογία παραδοτέας ποσότητας ανά ημερήσια εργασία, δηλαδή τα δύο καντάρια/ημερομίσθιο. Έτσι η παραλαβή πχ 7.500 tn τροφοδοτεί την αγορά ενσήμων με 66.000 ένσημα. Αν από αυτά αφαιρέσουμε έναν αριθμό 12.000 που θα απορροφήσουν οι πραγματικοί εργαζόμενοι για την πλήρη ασφάλισή τους, περισσεύουν 54.000 ένσημα για να διατεθούν στην αγορά, συνολικής εμπορικής αξίας 200.000 ευρώ περίπου. Εάν όμως η αναλογία πενταπλασιαστεί δηλαδή να γίνει 10 στατήρες/ημερομίσθιο τα αντίστοιχα ένσημα υπόπενταπλασιάζονται (γίνονται 13.000) και επαρκούν μόνο για τους πραγματικούς εργαζόμενους, χωρίς να περισσεύουν για παραεμπόριο. Η κοινωνική ζημιά του παραεμπορίου μπορεί να καλυφθεί με το διπλασιασμό περίπου της τιμής της παραδοτέας σμύριδας από 1,26 σε 2,80 ευρώ ανά στατήρα. Έτσι οι πραγματικοί εργαζόμενοι θα έχουν το ίδιο εισόδημα και μάλιστα νόμιμα και το Δημόσιο το ίδιο κόστος. Η σύνθεση του κόστους των 54-56 ευρώ του Δημοσίου που είναι σήμερα 60% εισφορές ΙΚΑ και 40% αξία σμύριδας (εργατικό δικαίωμα) γίνεται έτσι 10% ΙΚΑ και 90% αξίας σμύριδας.
Η Κυβέρνησή μας έχει την πολιτική βούληση και θέτει το ζήτημα σε τροχιά λύσης έχοντας υπόψη ότι το σμυριδικό είναι ένα δύσκολο ζήτημα που το αποτελούν πολλές συνιστώσες και στοιχεία:
- Τεχνικά (όπως γεωλογικά, μεταλλευτικά, εμπλουτισμού, ερευνητικό, χρήσεων, εκσυγχρονισμού)
- Οικονομικά (κοστολογικά, χρηματοδοτικά, ΓΛΚ – δημοσιονομικά)
- Νομικά (μεταλλειοκτησίας, ιδιοκτησιακά στα ορυχεία, καθεστώς προνομίου, διαδοχής και συνέχειας Οθωμανικής κυριαρχίας)
- Εργατικού δικαίου (φορέας κλπ)
- Περιβαλλοντικά ( υπαίθρια ορυχεία)
- Πολιτιστικά (μνημείου εναερίου, μουσεία, παράδοση και λογοτεχνία)
- Κοινωνικά (εγκατάλειψη και αποκλεισμός της ορεινής Νάξου)
- Τοπικιστικών εμμονών
- Πολιτικά (μικροπολιτικά, πολιτικής βούλησης)
Οι παράγοντες αυτοί συνθέτουν ένα μείγμα πολύπλοκου και δυσεπίλυτου προβλήματος. Παραδείγματος χάριν δεν μπορεί να λύσουμε το θέμα του φορέα και να αφήσουμε άλυτο το θέμα των αγορών ή της εγκαταλειμμένης κοινωνίας της Ορεινής Νάξου. Η λύση που θα προτείνουμε πρέπει να είναι ολοκληρωμένη και συνολική για την παραγωγική, οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση της Ορεινής Νάξου. Θεωρούμε ότι η λύση του σμυριδικού μπορεί να είναι ο κινητήριος τροχός για την ανασυγκρότησή της.
Το σμυριδικό όμως δεν είναι μόνο πρόβλημα αλλά εμπεριέχει και στοιχεία ελπιδοφόρα, όπως το παραγωγικό ιστορικό αποτύπωμα της τοπικής κοινωνίας πάνω στο τραχύ κυκλαδίτικο τοπίο. Η αξιοποίησή του ως τοπίο – βιομηχανικό μνημείο θα συμβάλει σε μεγάλο βαθμό σε αυτή την ανασυγκρότηση. Αυτό είναι ένα έργο πνοής για την Ορεινή Νάξο. Επίσης εμπεριέχει ζωντανή την ιστορική συλλογική μνήμη της σκληρής εργασίας, του συνεργατικού πνεύματος, της αλληλεγγύης, των αγώνων για επιβίωση που μπορούν να αξιοποιηθούν για την υλοποίηση της πρότασής μας.
Από το 2013 η ΟΜ μας σε διαβούλευση με πολλούς σμυριδεργάτες διαμόρφωσε τη θέση ότι μια Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα δημιουργήσει τις συνθήκες εξυγίανσης του συστήματος και παραπέρα θα μελετήσει και θα υλοποιήσει μία βιώσιμη λύση αξιοποίησης της σμύριδας στο πλαίσιο ενός γενικότερου αναπτυξιακού σχεδίου οικονομικής, κοινωνικής ανόρθωσης και παραγωγικής – οικολογικής ανασυγκρότησης της ορεινής Νάξου, με κύριο γνώμονα την εξασφάλιση της παραμονής και της εργασίας των κατοίκων στο τόπο τους.
Συγκεκριμένα προτείναμε:
«Τη δημιουργία φορέα που θα συνδυάζει τη συνεργατική παράδοση των κατοίκων με τα νέα θεσμοθετημένα συνεταιριστικά και αυτοδιαχειριστικά σχήματα που δε θα αποκλείουν και τη συμμετοχή του δημοσίου. Θα συνδυάζεται η σύγχρονη τεχνολογία εξόρυξης με την προστασία του περιβάλλοντος, η επεξεργασία σε εργοστάσιο για την παραγωγή τυποποιημένων προϊόντων και μάλιστα καινοτόμων, η αξιοποίηση των στείρων για αδρανή υλικά, η συμβολή της αιολικής ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο, η τουριστική αξιοποίηση ορυχείων, των εγκαταστάσεων των σταθμών, του εναερίου και του προαυλίου. Θα συνδέεται με ένα γενικότερο αναπτυξιακό πρόγραμμα που θα αξιοποιεί όλες τις παραγωγικές δυνατότητες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ορεινής Νάξου. Η χρηματοδότηση θα γίνει από τις τράπεζες ειδικού σκοπού. Θα προβλέπεται μεταβατικό στάδιο. Το σχέδιο θα δοθεί σε διαβούλευση και θα προχωρήσει όταν έχει τη σύμφωνη γνώμη των σμυριδεργατών και των κατοίκων. »
Συγχρόνως το 2015 υποβάλλαμε στο Υπουργείο πρόταση – μελέτη κοστολόγησης για την ένταξη 60 νέων στην εργασία που υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό.
Η πρόταση του Υπουργείου, μας βρίσκει σύμφωνους γιατί είναι προς κατεύθυνση της παραπάνω θέσης μας. Απαιτείται όμως να συζητηθούν ακόμη αρκετά ζητήματα (μελέτες, νομικά, χρηματοδοτικά ζητήματα κλπ), να δοθούν εγγυήσεις, να ενταχθεί σ’ ένα γενικότερο σχέδιο ανάπτυξης της ορεινής Νάξου και να σχεδιαστεί η κατάλληλη τακτική αποδοχής από τις ομάδες των εργαζομένων – εγγεγραμμένων, οι οποίοι έως τώρα έχουν αντιδράσει σε δύο προτάσεις εκσυγχρονισμού των σμυριδωρυχείων επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ.
Σήμερα μέσα στις δύσκολες συνθήκες για το λαό μας ο ΣΥΡΙΖΑ αναλαμβάνει να εκπληρώσει το χρέος της Αριστεράς προς τη σκληρά δοκιμαζόμενη κοινωνία της Ορεινής Νάξου. Δε χρωστάμε κάποια προεκλογικά καντάρια στους σμυριδεργάτες. Χρωστάμε στην κοινωνία της Ορεινής Νάξου να επουλώσουμε όλες τις πληγές που άφησαν οι Κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας επί δεκαετίες. Χρωστάμε τη δικαίωση των πολύχρονων αγώνων των Σωματείων, των Κοινοτήτων της Ορεινής Νάξου, των αγωνιστών της Αριστεράς και της Δημοκρατίας (Μανόλη και Φλώριου Φάρκωνα, του Νικηφόρου Μανδηλαρά και πολλών Απεραθιτών). Χρωστάμε τη δικαίωση των κυνηγημένων για τα δημοκρατικά τους φρονήματα σμυριδεργατών και τη δικαίωση των νεκρών σμυριδεργατών της κατοχής.
Η ανταπόκριση και η ευαισθησία του Υπουργού στο σμυριδικό ανοίγει μια νέα εποχή για την αναγέννηση της κοινωνίας και την ανασυγκρότηση της Ορεινής Νάξου.
Προτείνω στην ολομέλειά μας να υποστηρίξουμε την πρόταση του Υπουργείου αφού την εμπλουτίσουμε με προτάσεις και πιθανές αλλαγές μετά από συζήτηση με την κοινωνία. Θα ζητήσουμε από την κυβέρνηση να ακολουθήσουν και άλλες στοχευμένες δράσεις από άλλα Υπουργεία και Οργανισμούς ώστε να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανασυγκρότησης των χωριών μας. Ευχόμαστε καλή επιτυχία στην επίσκεψη του Υπουργού.
καλό