Εισηγητές: Μιχάλης Φραγκίσκος, Άννα Μαυρουδή 16-12-2014
Πολιτικό Πλαίσιο:
Οι ακραίες και έντονες συνθήκες εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών μέσα στις οποίες έγιναν οι αυτοδιοικητικές εκλογές του Μαΐου-Ιουνίου 2014, η αμφιλεγόμενη ή λανθασμένη πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ για «τη μία κάλπη», η μη αφομοίωση της γενικής αντιμνημονιακής πολιτικής και ειδικότερα της αρχικής αυτοδιοικητικής πολιτικής μας (που 2 φορές μας αναλύθηκε σε παγκυκλαδικές συνδιασκέψεις στη Σύρο από το τμήμα τ.α.) από τις ΟΜ και κατά συνέπεια από τις δημοτικές παρατάξεις μας στις Κυκλάδες και στη Περιφέρεια, είχε αποτέλεσμα την καθολική επικράτηση στο χώρο μας, για πρώτη φορά στην ιστορία, ακροδεξιών, νεοφιλελεύθερων αυτοδιοικητικών αρχών.
Με σοβαρότατο έλλειμμα στη τακτική μας κατορθώσαμε να οδηγήσουμε μια κοινωνία με έντονες αντιμνημονιακές διαθέσεις στην αγκαλιά τοπικών μνημονιάκων δυνάμεων. Ενώ εμείς δεν εκμεταλλευτήκαμε τις συνέπειες της κρίσης, οι υποψήφιοι της δεξιάς την έβαλαν να λειτουργήσει υπέρ τους μέσα από συναλλαγές και προεκλογικές ανταποδοτικές παροχές και υποσχέσεις προς τους δημότες που ακριβώς έπληττε η κρίση. Το ίδιο και με το Καλλικράτη αντί εμείς να αξιοποιήσουμε τις αρνητικές του συνέπειες του, τουλάχιστον σε 12 πρώην ΟΤΑ, ήταν οι δεξιοί υποψήφιοι και δήμαρχοι που κέρδιζαν από τον αποκλεισμό των κοινωνιών και της συλλογικής τους έκφρασης από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων, μέσα από ένα δίκτυο παράκαμψης της όποιας κολοβής τοπικής εξουσίας και συναλλαγών με την απευθείας εξυπηρέτηση ατομικών, συντεχνιακών και τοπικών ζητημάτων.
Σε όλα τα νησιά και στη περιφέρεια αφήσαμε αμαχητί να επικρατήσει το δίλημμα ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ όταν η ταύτιση τους μέσα από τη 3ετή συγκυβέρνηση τους ήταν βαθιά εμπεδωμένη στη συνείδηση του λαού. Η απουσία κάθε προσπάθειας συγχρονισμού του πολιτικού με το αυτοδιοικητικό είχε αποτέλεσμα να επικρατήσει στη κοινωνία η άποψη ότι οι συνδυασμοί του ΠΑΣΟΚ έδιναν τη μάχη κατά της επάρατης δεξιάς και αντίστροφα οι δεξιοί συνδυασμοί έδιναν τη μάχη κατά του διεφθαρμένου ΠΑΣΟΚ. Ήταν μια αλληλοτροφοδοτούμενη αντίθεση απαραίτητη για την συντήρηση της εικονικής μάχης.
Σήμερα δεν πρέπει να συνεχίζουμε να κρύβουμε τις αδυναμίες, τις αστοχίες και τα λάθη της αυτοδιοικητικής μας πολιτικής μέσα στο κάλο κλίμα της μεγάλης εκλογικής επιτυχίας και το σχηματισμό της κυβέρνησης. Τα λάθη μας γίνονται περισσότερο εμφανή και κτυπητά αφού η ψαλίδα ανάμεσα στα αυτοδιοικητική και πολιτική μας επιρροή στις Κυκλάδες μεγάλωσε ακόμη περισσότερο.
Πρέπει να απαντήσουμε πως το διαλυμένο ΠΑΣΟΚ στις αυτοδιοικητικές εκλογές, είχε σε κάθε νησί το ηγεμονικό προφίλ να έλκει και να συγκεντρώνει τα ενεργά στελέχη του δημοκρατικού χώρου στους συνδυασμούς του, ενώ την ίδια στιγμή η πρώτη πολιτική δύναμη του τόπου να μη μπορεί να συγκροτήσει όχι μόνο ποιοτικά ψηφοδέλτια αλλά ούτε καν αριθμητικά επαρκή σε συμμετοχή υποψηφίων. Εάν υπάρχουν γενικοί πολιτικοί λόγοι τακτικής τότε τίθεται σοβαρό συνολικό ζήτημα για τη πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ και αν δεν αναλύσουμε το θέμα τότε θα το ξαναβρούμε στο μέλλον μπροστά μας, ακριβώς με αυτή ή ανάλογη μορφή. Έχουν ευθύνη οι τοπικές ΟΜ που δεν εφάρμοσαν τη τακτική του ΣΥΡΙΖΑ ή γλίτωσαν τα χειρότερα από τη μη εφαρμογή της;
Η ΚΕ έχει ευθύνες γιατί αρκέστηκε στη λακωνική απόφαση για την αποτροπή του κλίματος της χαλαρής απολίτικης ψήφου και το συγχρονισμό αυτοδιοικητικού – πολιτικού, χωρίς να υποδεικνύει τους τρόπους εφαρμογής της ελέγχοντας την υλοποίηση της στο διάστημα μέχρι τις εκλογές. Αντί να δώσει την απαιτούμενη βοήθεια στις ΝΕ και ΟΜ για τη σωστή χάραξη της εκλογικής τακτικής αναλώθηκε στην άμβλυνση εσωτερικών μαχών και στο στήσιμο καθαρά εκλογικών συνδυασμών.
Πέρα από αυτά το σύνθημα της πακετοποίησης των τριών εκλογικών μαχών σε μια κάλπη, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα διαφορετικά διακριτά χαρακτηριστικά των τριών θεσμών, η διαφορετική λογική της πολιτικής τους λειτουργίας, η διαφορετική ιστορική τους διαδρομή και η διαφορετική συμπεριφορά των πολιτών απέναντι τους, ήταν μεγάλο πολιτικό λάθος. Οι τοπικές κοινωνίες των νησιών μας έχουν σε διαφορετικό βαθμό αναπτυγμένη την συνείδηση του χωριού τους, του νησιού τους, του Κυκλαδίτη, του ΝοτιοΑιγαιοπελαγίτη, του Ευρωπαίου ή Έλληνα πολίτη, με συνέπεια να εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο στους αντίστοιχους θεσμούς. Χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ύπαρξη τοπικών ζωντανών κοινοτήτων στη κρίσιμη κλίμακα της συγκράτησης της κοινωνικής συνοχής, όπου η αντιπροσώπευση δεν γίνεται με όρους πολιτικής αλλά με τους ιδιαίτερους κανόνες της κοινότητας. Εκεί όπου δεν υπήρχε τοπική κοινωνία, όπως στην Αθήνα, οι δυνάμεις μας μπόρεσαν να επιβάλουν τα πολιτικά χαρακτηριστικά στις εκλογικές μάχες με αποτέλεσμα την εκλογική επιτυχία.
Με τη βοήθεια της έννοιας της ηγεμονίας όπως την καθόρισε ο σ. Γκράμσι μπορούμε να επιχειρήσουμε μια βαθύτερη ανάλυση. Οι ευρωεκλογές του Μάη έδειξαν ότι η αστική τάξη με κυβερνητική έκφραση τη ΝΔ-ΠΑΣΟΚ έπαψε να ασκεί και να κατέχει την πλήρη ηγεμονία στη κοινωνία μας (παρόλο που συνεχίζει τη κυριαρχία της), αφού πλέον δεν μπορεί πια να πείσει ότι τα συμφέροντα της όπως εκφράζονται μέσα από το πολιτικό σχέδιο του μνημονίου, ταυτίζονται με τα συμφέροντα του συνόλου της κοινωνίας.
Η ηγεμονία της αστικής τάξης ως έννοια επεκτείνεται πέρα από τη κρατική κυριαρχία τους μηχανισμούς βίας και εξαναγκασμού, στους πολιτικούς ιδεολογικούς μηχανισμούς και κοσμοθεωρίες που οδηγούν το λαό σε ενεργό συναίνεση. Η ηγεμονία δεν περιορίζεται μόνο στην αναγνώριση και αποδοχή των θεσμών της κεντρικής κυβέρνησης-βουλής αλλά επεκτείνεται σε όλο το εποικοδόμημα του κοινωνικοοικονομικού συστήματος, στους αποκεντρωμένους θεσμούς, την εκκλησία, το σχολείο, το πανεπιστήμιο, τα ΜΜΕ, τα κόμματα, τις εθνικές αφηγήσεις, την εθνική διαπαιδαγώγηση του στρατού, τη τοπική κοινότητα ως το δάσκαλο, το παπά και το κομματάρχη του χωριού.
Σε μη επαναστατικές συνθήκες η απόρριψη της ηγεμονίας της αστικής τάξης δεν γίνεται με μία πράξη και ολοκληρωτικά στο σύνολο του εποικοδομήματος. Κάποιοι ιδεολογικοί θεσμοί όπως η εκκλησία είναι ανθεκτικότεροι από άλλους. Κάθε στοιχείο της ηγεμονίας έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, άλλο τρόπο λειτουργίας, διαφορετικό μηχανισμό ιδεολογικής αποδοχής και βαθμό κοινωνικής συναίνεσης. Και ενώ εξυπηρετούν κύρια τον ίδιο σκοπό διαθέτουν σχετικούς βαθμούς ελευθερίας-ανεξαρτησίας και επηρεασμού-διάβρωσης από αντίθετες ιδεολογίες. Αρκετές μορφές ηγεμονίας συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με αντίστοιχες μορφές εξουσίας, από κεντρικές ως τοπικές.
Το μεγάλο ευρωποσοστό μας στις Κυκλάδες και το μεγαλύτερο από τη ΝΔ σε πολλά νησιά ήταν ένα σαφές δείγμα της αμφισβήτησης ως και προφανή απόρριψη της ηγεμονίας της αστικής τάξης στο επίπεδο της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Η απόρριψη όμως αυτή δεν είχε την εφαρμογή της σε όλα τα επίπεδα ηγεμονίας και μάλιστα στις τοπικές ηγεμονίες της αστικής τάξης οι οποίες για πολλούς λόγους αποδείχθηκαν περισσότερο ανθεκτικές.
Η πορεία των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών περνούσε μέσα από την αποδόμηση της αντίστοιχης τοπικής ηγεμονίας της α.τ. και την ανάδειξη της ΟΜ και της ΝΕΚ σε τοπικό συλλογικό ηγεμόνα. Πρώτιστα έπρεπε να επιτευχθεί η κατάκτηση της πολιτικής ηγεμονίας του παραδοσιακού δημοκρατικού χώρου και κτίζοντας το συνασπισμό της τοποεξουσίας να κατακτήσει την ηγεμονία όλης της τοπικής κοινωνίας. Αυτό βέβαια δεν μπορούσε να γίνει την παραμονή των εκλογών. Η κατάκτηση της ηγεμονίας είναι μια διαδικασία όχι μόνο γείωσης αλλά κυρίως ανοίγματος σε όλες τις τάξεις και πολιτικές ομάδες της τοπικής κοινωνίας στη προοπτική συγκρότησης πλατιών κινήσεων στη βάση της αναγνώρισης του πρωτοποριακού και καθοριστικού ρόλου μας, διαδικασία αποδοχής ολοκληρωμένων προγραμμάτων με πειστικές λύσεις των προβλημάτων που συσσώρευσε η ανικανότητα της παλιάς τάξης, προβολής οραμάτων και κυβερνητικής προοπτικής. Διαδικασία να πεισθεί η κοινωνία ότι η ομάδα συλλογικά και τα μέλη της ατομικά, η ΟΜ-ΝΕΚ μπορεί να κυβερνήσει, να διαχειριστεί τα ιδιαίτερα ζητήματα της τοπικής κοινωνίας, αποκτώντας την απαραίτητη εμπιστοσύνη της.
Αντί να επιδιώξουμε τη ώσμωση με το παραδοσιακό δημοκρατικό χώρο των εντίμων αυτοδιοικητικών στελεχών, οχυρωθήκαμε πίσω από τη καθαρότητα της ριζοσπαστικής γραμμής, χαράξαμε κόκκινες γραμμές και υψώσαμε τείχη προς τον αυτοδιοικητικό χώρο και πολλές φορές προς τη κοινωνία με τη προβολή ελιτίστικων συμπεριφορών και εφαρμογή εσωτερικών διαδικασιών με βάση κλειστά-γραφειοκρατικά καταστατικά. Αποτέλεσμα, το περισσότερο ενεργό δυναμικό των τοπικών μας κοινωνιών να εγκλωβιστεί στη πλαστή αντίθεση στελεχώνοντας τους συνδυασμούς της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.
Όπως πανελλαδικά στις ευρωεκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράφθηκε στη συνείδηση των ψηφοφόρων του παλιού ΠΑΣΟΚ ως η δύναμη που έδινε τη μάχη κατά του νεοφιλελευθερισμού και της δεξιάς (μάχη που δήθεν κάποτε έδινε το ΠΑΣΟΚ), έτσι και τοπικά έπρεπε να περάσει να εμπεδωθεί στη συνείδηση των δημοτών ότι ο τοπικός ΣΥΡΙΖΑ με τις ριζοσπαστικές δημοτικές κινήσεις ήταν αυτός που έδινε τη πραγματική μάχη εναντία στους δεξιούς-πασόκους υποψήφιους δημάρχους, στο δεξιό-πασόκο περιφερειάρχη. Δηλαδή να αντικαταστήσουν στη πολιτική συνείδηση τους το πάλε ποτέ τοπικό ΠΑΣΟΚ με τον ανερχόμενο τοπικό ΣΥΡΙΖΑ, κατ’ αναλογία με την πανελλαδική αντιστοιχία. Από πλευράς μας δεν υπήρξε ούτε η βούληση ούτε οι μέθοδοι και τα εργαλεία ούτε τα όρια της χρήσης των.
Συμπερασματικά η αυτοδιοικητική τακτική των ΟΜ μας ήταν περίπου η ίδια σε όλα τα νησιά. Με την απουσία ξεκάθαρης και σωστής πολιτικής, επιλέξαμε να μείνουμε στη γωνία, δεν διεκδικήσαμε τις τοπικές ηγεμονίες, προσφέραμε χώρο στο ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, με συνέπεια να εισπράξουμε τα πανομοιότητα αποτελέσματα σε όλα περίπου τα νησιά. Με ευθύνη δική μας αναδείχθηκαν οι γνωστοί δημοτικοί και περιφερειακοί άρχοντες, με δεξιές, ακροδεξιές, νεοφιλελεύθερες, μνημονιακές διαθέσεις που αύριο θα αποτελούν την αιχμή του δόρατος εναντίον της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ
