Δημοσιεύθηκε στην τοπική εφημερίδα Κυκλαδική
Στους περισσότερους Δήμους και ιδιαίτερα των περιοχών με μεγάλη πολιτιστική παράδοση λειτουργούν αυτοδιοικητικά Νομικά Πρόσωπα με ειδική αρμοδιότητα τον Πολιτισμό. Στοχεύουν στην ανάδειξη των πολιτισμικών χαρακτηριστικών της περιοχής, τη διάδοση και τη διάδοση τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς, μνημειακής και αυλής, όπως και στην καλλιέργεια και ανάπτυξη του σύγχρονου πολιτισμού. Τα πολιτιστικά Ν.Π. των νησιών του Αιγαίου εκφράζουν την πολιτιστική ταυτότητα του τόπου, η οποία ως το ισχυρότερο χαρακτηριστικό τους συνήθως εκφράζει τη συνολική ταυτότητα του νησιού.
Στο πλαίσιο του Καλλικράτη ο Δήμος Νάξου το 2011 ίδρυσε το Ν.Π. Πολιτισμού (ΝΟ.Π.Π.Α.Π.Π.ΠΑ.) στο οποίο συγχωνεύθηκαν πέντε αντίστοιχα πολιτιστικά Ν.Π., που μέχρι τότε είχαν επιδείξει μεγάλη δραστηριότητα (π.χ. Π.Ο.Α.Ν.). Ο ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ διοικούμενος με πελατειακή λογική ικανοποίησης υποσχέσεων, αποκλεισμένους τους δημιουργούς της πολιτιστικής πρωτοβουλίας, δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στο βάρος των αξιών του πολιτισμού μας.
Ενώ στις δημοτικές εκλογές (2019) κατατέθηκαν από τις αυτοδιοικητικές παρατάξεις ολοκληρωμένα πολιτιστικά προγράμματα και η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από την αξιοποίηση του ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ, ο νέος δήμαρχος αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, πρότεινε τη διάλυσή του.
Καταλύτης για την πρότασή του με τον Σταύρο Μπένο, όπως εξομολογείται στην κλειστή συνέλευση του σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ στη Νάξο (Σεπτέμβριος 2019): «πιστεύω πως όλοι όσοι τον γνωρίσετε καταλαβαίνετε πως μια συνάντηση μαζί του είναι αρκετή, ώστε να μετατοπιστεί ο τρόπος σκέψης σας σε θέματα διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και η τοποθέτηση σε ζητήματα διοίκησης του δημόσιου τομέα, θέτοντας υψηλούς στόχους και στρατηγικές οράματα» και στη συνέχεια αναφέρει ότι ξεκίνησαν μια συνεργασία για την ένταξη των μνημείων στο κέντρο της ζωής και της επιχειρηματικής δραστηριότητας με στόχο. την προώθηση του πολιτισμού και του τουριστικού προϊόντος.
Πράγμα 10 μέρες μετά, το Δημοτικό Συμβούλιο με την υφαντική ψήφο της Λαϊκής Συσπείρωσης και τη διπλή ψήφο του προέδρου, αποφάσισε τη διάλυση του ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ. Και ενώ μέσα στην πανδημία και τους εγκλεισμούς δεν είχε γίνει αισθητή η απουσία του, εμφανίστηκε δημόσια στη Νάξο το ΔΙΑΖΩΜΑ ως καθολικός διάδοχος του ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ και γενικά εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος του πολιτιστικού γίγνεσθαι του νησιού, χωρίς να υπάρχει ακόμη μέχρι σήμερα κάποια τυπική απόφαση από το Δήμο Νάξου. . . .
Συγκεκριμένα το ΔΙΑΖΩΜΑ παρουσίασε μελέτη της Πολιτιστικής Διαδρομής Νάξου με λίγα επιλεγμένα αξιοποιημένα μνημεία ως Ο.Χ.Ε. (Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση), του ΕΣΠΑ 2014-2020 ή του επόμενου, με στρατηγικό στόχο «τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος της Νάξου με τη σύνθεση του πολιτισμού». Συνοδεύεται από μελέτη τουριστικού marketing μέσα στο οποίο εντάσσεται η Πολιτιστική Διαδρομή. Επιπλέον προτείνεται η συγκρότηση Τοπικού Σύμφωνου Ποιότητας συνδεδεμένο με τη διαδρομή.
Πρόκειται για γνωστή πρόταση που περιφέρει το ΔΙΑΖΩΜΑ ανά την Ελλάδα σε Δήμους και Περιφέρειες, υποσχόμενη ένωση του τουρισμού, διαμεσολαβήσεις με κάθε εξουσία και χορηγούς, εντάξεις στο ΕΣΠΑ, παράκαμψη των υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ.
Τα επιμέρους στοιχεία της συγκεκριμένης πρότασης φαίνονται να είναι αποδεκτά και ώριμα να εφαρμοστούν, αφού αποτελούν γνωστές προτάσεις που συζητούνται επί δεκαετίες στη Νάξο, περιέχονται στα πολιτιστικά και τουριστικά προγράμματα των δημοτικών παρατάξεων, στις περιφερειακές και εθνικές κατευθύνσεις – στρατηγικές και σχεδιάζονται ήδη σε μεγάλο βαθμό από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (ΕΦ.Α.Κυκλ.) εδώ και χρόνια και δημόσιους φορείς. Η δημόσια αποδοχή των προτάσεων ως λύσεων, ενισχύεται από την ανυπαρξία πολιτιστικής πολιτικής και την εφαρμογή ενός συνεκτικού επιχειρησιακού σχεδίου από τον ίδιο τον Δήμο.
Ως συγκροτημένη όμως πρόταση διαπνέεται από τη φιλοσοφία του Διαζώματος, περί διαχειρίσεως μνημείων με όρους κοινωνίας, μάρκετινγκ και οικονομικής βιωσιμότητας. Η αυτοσυντήρηση των μνημείων στον καπιταλισμό σημαίνει ότι πρέπει να αποκτήσουν ανταλλακτική αξία, να μπουν σε μια ελεύθερη αγορά ανταγωνισμού με άλλα μνημεία ή τουριστικά προϊόντα, να διαγραφούν από ένα επιχειρηματικό σχήμα ωφελούμενων.
Οι απόψεις του Διαζώματος σφραγίζουν την πρόταση, με τη συμμετοχή στον φορέα διακυβέρνησης της διαδρομής, στο Destination Management Organisation (DMO, Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού), εκτός από τον Δήμο και των τοπικών χωρών, υπερτοπικές εταιρείες (Aegean, τουριστικοί όμιλοι εμπορικών) και του Διαζώματος. ως αντιπρόσωπος της κοινωνίας των πολιτών. Το DMO όμως έχει αξία ως θεσμός αυτοδιαχείρισης του τοπικού τουριστικού προϊόντος και όχι θεσμός χειραγωγούμενος από ξένα συμφέροντα.
Επίσης, το Διάζωμα μέσω του φορέα του DMO φιλοδοξεί να διαχειρίζεται όλα τα πολιτιστικά έργα που δημιουργούνται στη Νάξο, όπως τα έργα της ΕΦΑ (νησίδα μουσείων), του τμήματος πολιτισμού της Π.Ν.Αι. (μονοπάτια), το ψηφιακό έργο NAXiOS του Δήμου και άλλα.
Η δέσμευση και η αναμόρφωση των μνημείων της Διαδρομής, του περιβάλλοντος «κοινωνικού χώρου (parking…)», με στόχο να εξυπηρετήσουν τη δημιουργία ταυτότητας τουριστικού προορισμού, που έχει αποτέλεσμα τη διακοπή της βιωματικής σχέσης των μικροτοπικών κοινωνιών της Νάξου με αυτά (η μελέτη εξετάζει τον τρόπο τιμολόγησης των κατοίκων κατά την επίσκεψή τους στην Πορτάρα…). Η τοπική κοινωνία ζει με τα μνημεία, βιώνει κάθε πτυχή τους, τα φροντίζει, τα έχει κρατήσει λειτουργικά, τα έχει συνδέσει με μύθους και παραδόσεις, τα ανέδειξε σε τόπους Πανναξιακής λατρείας (Δροσιανή, Φωτοδότης), ακόμα έχει εντάξει, σε σύντομο διάστημα, τους αναστηλωμένους αρχαίους ναούς στη σύγχρονη ζωή, ως τόπους – χώρους επετειακών συναντήσεων (Πρωτομαγιά στον Κούρο), αντίστοιχων θεματικών (αγροτοδιατροφικά Δημήτρια στο Γύρουλα), σύγχρονων εκδηλώσεων (Ύρια).
Οι Ναξιώτες και οι Ναξιώτισσες αναγνώρισαν την παγκόσμια σημασία του πολιτισμού τους, πάλεψαν για την εξέταση της αρχαιοκαπηλίας, δημιούργησαν μουσεία, ιστορικά αρχεία, μέσα από συλλογικότητες προστάτευσαν και ανέδειξαν την ανάγκη, και συνέβαλαν στις αποκαταστάσεις – αναστηλώσεις – λειτουργία των μνημείων. Τα μνημεία μαζί με τον άυλο πολιτισμό, το τοπίο ανθρωπογενείς και φυσικό, διαμόρφωσαν τις συλλογικές τοπικές συνειδήσεις και την πλήρη ιστορική Πανναξιακή ταυτότητα.
Στη Νάξο λοιπόν δεν ισχύει η άποψη του κ. Μπένου πως τα μνημεία είναι βυθισμένα στη μοναξιά τους, φυλακισμένα, αναμένοντας το Διάζωμα να τα απελευθερώσει. Το αντίθετο μάλιστα. Η τοπική κοινωνία χωρίς την παρουσία του Διαζώματος, επί χρόνια κράτησε ζωντανά. Ο σκοπός του Διαζώματος είναι να δεσμεύσει και όχι δήθεν να τα απελευθερώσει.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
Ειδικά ζητήματα: Η ενέργεια του Δημάρχου να διαλύσει το ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ είναι ομολογία αποτυχίας της πολιτιστικής πολιτικής του Δήμου που ασκήθηκε επί οκταετία από την παράταξή του. Είναι όμως και ομολογία αποστροφής και αλλεργίας προς την τοπική αυτοδιοίκηση, που υπηρετεί, αφού δηλώνει ευθαρσώς ότι αλλάζει η άποψή του για το δημόσιο σύστημα διοίκησης και την εφαρμόζει σε ένα αυτοδιοικητικό νομικό πρόσωπο, με τη διάλυσή του. Τέλος, αν εξετάσουμε την πρόταση μέσα στο πλαίσιο της κυβερνητικής πολιτικής τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο ανησυχητικά. Η φιλοσοφία και η πρακτική του Διαζώματος, ακουμπά και δένει πάνω στην κυβερνητική πολιτική της ιδιωτικοποίησης όλων των δημόσιων αγαθών, συμβαδίζει με την πολιτική του ΥΠ.ΠΟ. για την παράδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς στην ιδιωτική εκμετάλλευση. Είναι μια πολιτική επιζήμια για τον πολιτιστικό πλούτο του νησιού, για τη βιωματική σχέση των κατοίκων με τα μνημεία, για τους δεσμούς με το ιστορικό περιβάλλον, για τις ισχυρές τοπικές ταυτότητες και συνειδήσεις που τους χαρακτηρίζουν. Ο Δήμος Νάξου, πρέπει να χαράξει πολιτιστική στρατηγική, μέσα από την πλατιά διαβούλευση με φορείς και δημότες. Τότε μόνο που έχει τη δυνατότητα σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ, την ΕΦΑ Κυκλάδων, με αντιπροσωπευτικούς φορείς της τοπικής κοινωνίας, λαμβάνοντας συμπληρωματικά την τεχνική βοήθεια, χορηγίες και ανιδιοτελούς εργασίας, να σχεδιάσει και να χρησιμοποιήσει πολιτικά όργανα που συζητούνται εδώ και χρόνια στο νησί. . Παράλληλα να επεξεργαστεί ένα νέο μοντέλο ήπιου τουρισμού που θα ενσωματώσει την παραγωγική και πολιτιστική ταυτότητα της Νάξου και να δημιουργήσει το σύστημα διαχείρισης του, με ένα Ναξιώτικο DMO, δήμου, τοπικών φορέων, προϊόντων και συλλογικών. Δεν έχουμε ανάγκη από συνδιαχειριστές στην εργασία μας, πολύ περισσότερο στον πολιτιστικό μας πλούτο, στην πολιτιστική μας συνείδηση, στην ταυτότητά μας. Η συνεργασία με το Διάζωμα θα είναι στίγμα στην πολιτιστική διαδρομή αιώνων του νησιού μας.
